Achtergebleven vaders Syriëgangers: het blijven onze kinderen
Hoessein zag zijn dochter, zoon en ex-vrouw naar Syrië vertrekken, waar zij zich aansloten bij Islamitische Staat. De dochter van Klaas vertrok ook naar oorlogsgebied. Zij bleven achter in Nederland. De mannen vinden dat de Nederlandse regering te weinig doet voor jihadisten en hun familie. "Nederland loopt achter de feiten aan", zegt Hoessein.
Hoessein laat foto's zien van zijn kinderen. Van Meryem, een vriendelijk jong meisje met een grote hoed, en van zijn zoontje Ilyas, in judopak. Begin 2013 vertrok zijn dochter naar Syrië. Ze was geradicaliseerd in haar woonplaats Zoetermeer. Zijn ex-vrouw volgde in augustus 2014. Ze nam hun 14-jarige zoon Ilyas mee. Een half jaar later kwam hij om. Met een groepje jongens bewaakte Ilyas een wapendepot. Ze werden getraceerd en gedood.
Hij hoorde het nieuws van zijn andere kinderen die nog contact onderhielden met hun moeder en zus in Syrië. De inlichtingendienst kwam een paar dagen later met de bevestiging. Toen hij zijn dochter vanuit Syrië aan de telefoon kreeg, zei ze dat Hoessein niet treurig moest zijn, maar trots. Omdat zijn zoon gestorven was voor de goede zaak en nu in het hiernamaals was.
Onbegrijpelijk en verbijsterend, vindt Hoessein. Hij vertelt zijn verhaal omdat hij hoopt anderen het leed te kunnen besparen dat zijn familie getroffen heeft.
Klaas
Ook Mandy, de dochter van Klaas, vertrok naar Syrië. Hij laat een oude foto van haar zien. Een mooi jong, stralend meisje. Ze trouwde en kreeg vier kinderen met haar man. Het ging goed met het gezin. Maar in een paar maanden veranderde alles. Ze bedekte zich volledig en sloot zich af van de buitenwereld. Ook met haar ouders verbrak ze het contact.
In 2015 vertrokken ze. De jongste was nog maar 4 maanden oud. Met de kinderen. Klaas kan dat nog steeds niet begrijpen. Hij is boos op zijn dochter. Ouders horen ervoor te zorgen dat hun kinderen veilig zijn. En zijn dochter neemt haar kinderen mee naar een oorlogsgebied. Ondanks de woede, zal hij zijn dochter bijstaan als ze terugkomt. Wat dat doe je als ouder. Het blijft je kind.
De vaders kennen elkaar via een lotgenotengroep van het samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders, SMN. Dat organiseert bijeenkomsten waar familieleden van uitreizigers hun verhalen kunnen delen.
Van de overheid ondervonden ze geen steun. Er kwamen alleen wijkagenten aan de deur om te melden dat hun kinderen vertrokken waren. Nadat de mannen hadden meegewerkt aan een documentaire, veranderde er wel iets. Er zijn nu contacten met het ministerie. Maar de hulp van de overheid komt laat.
Klaas en Hoessein proberen te begrijpen wat hun kinderen dreef om te vertrekken uit Nederland waar ze alle kansen hadden. Wat dachten ze te vinden?
Te laat
Het Nederlandse beleid loopt achter de feiten aan, zegt Hoessein. Nu zijn er allerlei programma's en maatregelen om te voorkomen dat mensen uitreizen. Maar er reizen nu geen mensen meer uit.
Het gaat slecht met IS en de werkelijkheid in het kalifaat valt velen tegen. Er zijn jongeren die zich dood willen vechten. Maar veel van hen willen terug naar waar ze begonnen: Nederland. En dus moet dat land met beleid komen voor terugkeerders.
Ze handelen te laat, zegt Klaas. Mensen komen terug en daar moet Nederland zich op voorbereiden. Het beleid is erop gericht dat mensen daar blijven en sneuvelen. Mensen die terugkomen moeten worden berecht, vinden beide ouders. Maar er moet ook nagedacht worden over wat daarna moet gebeuren. Iedereen verdient een tweede kans, zegt Klaas. Ook moordenaars. Dus deze mensen ook.
"Ze moeten terug kunnen komen", zegt Hoessein. En in een rechtstaat ga je dan naar de rechter. Daar wordt uitgezocht wat iemand precies gedaan heeft, waarna de rechter zijn vonnis velt. Maar de mogelijkheid iemand de Nederlandse nationaliteit te ontnemen is onrechtvaardig, vindt hij.
"Bij Jan kan het niet. En bij Mohammed wel. Terwijl het in veel gevallen om de derde generatie gaat. Ze zijn in Nederland geboren en getogen. Met dergelijke maatregelen speel je radicalisering juist in de kaart", zegt Hoessein. "Je versterkt de gevoelens van jongeren die toch al denken dat ze er niet bij horen."
"Pure discriminatie", noemt Klaas de mogelijkheid om uitreizigers met een dubbel paspoort het staatsburgerschap te ontnemen. "En in strijd met internationale verdragen en wetten. Mensen worden weggezet als tweederangsburgers. Onbegrijpelijk dat de Eerste Kamer daarmee heeft ingestemd."
Het vervolgen van uitreizigers die zich nog in het conflictgebied bevinden, vindt hij wel een goede zaak. "Het geeft duidelijkheid", zegt hij. En is beter dan vervolging in Turkije. Onlangs werden twee Nederlandse jihadverdachten aangehouden in Turkije. Daar worden ze nu berecht. Het is beter dat dat in Nederland gebeurt, vindt Klaas.
Beide vaders weten niet of ze hun kinderen ooit terug zullen zien. "Ik weet niet of het dezelfde dochter zal zijn. Ik weet niet wat ze meegemaakt en gezien hebben en wat ze denken", zegt Hoessein. Ook de kinderen moeten goed begeleid worden, zegt Klaas. "Ze kunnen niet zomaar terug in de maatschappij. Ze zijn getraumatiseerd, Het zijn niet meer dezelfde kinderen."
Hoessein maakt zich zorgen om de twee kinderen die zijn dochter kreeg in Syrië. "Ze zijn op het verkeerde tijdstip en op de verkeerde plaats geboren." De volwassenen hebben er zelf voor gekozen.
