Hoe dicht zaten de peilingen bij de uitslag?

Nu de stemmen zijn geteld, kunnen we de balans opmaken. Zaten de peilingen een beetje in de buurt van de uiteindelijke verkiezingsuitslagen? Het antwoord is ja, redelijk. Hoewel er hier en daar een paar uitschieters zijn buiten de foutmarges, komen de peilingen toch aardig in de buurt van de werkelijkheid. We kijken naar de laatste peilingen voor de verkiezingen in vergelijking met de uitslag.

Wat opvalt, is dat de peilers vooral wat betreft de rangschikking van de partijen goed zaten. Als we kijken naar de Peilingwijzer, het gemiddelde van zes grote peilbureaus, klopt de volgorde van groot naar klein bijna helemaal. Alleen GroenLinks werd vaak flink hoger ingeschat dan de SP, maar ook dat scheelde heel weinig.

Alle peilbureaus hadden de VVD als grootste partij ingeschat, maar niemand had voorzien dat ze met 33 zetels aan de haal zouden gaan. De Politieke Barometer was nog het meest positief over de kansen voor de VVD, met 29 zetels. 1Vandaag en het LISS-panel zaten er met 24 zetels ruim onder.

Gemiddeld zaten de peilbureaus met 21 geschatte zetels dicht bij de werkelijke 20 zetels voor de PVV, maar de onderlinge verschillen zijn wel groot. Zo verwachtten Peil.nl van Maurice de Hond en 1Vandaag allebei 24 zetels, terwijl I&O research met 16 zetels een stuk pessimistischer was voor Wilders.

Het CDA en D66 krijgen allebei 19 zetels in de Kamer. Daar zaten de peilbureaus gemiddeld niet ver naast met respectievelijk 20 en 18 zetels, zonder grote uitschieters. Hetzelfde geldt voor de SP, dat in de Kamer 14 zetels krijgt en volgens de peilers op 15 mocht rekenen.

Hoewel GroenLinks met 14 zetels de grootste overwinning boekt in de geschiedenis van de partij, hadden alle peilbureaus de overwinning nóg groter ingeschat. Gemiddeld werd geschat op 17 zetels. I&O zag het helemaal zonnig in met 20 zetels. Alleen Kantar Public had het goed met 14 zetels, ook meteen de laagste inschatting.

Het historische verlies voor de PvdA was ook door de peilers voorspeld. De PvdA kon gemiddeld rekenen op 11 zetels volgens de peilers, maar moet het uiteindelijk doen met 9, wat ook de Politieke Barometer en Peil.nl juist hadden voorspeld.

Bij de kleine christelijke partijen valt niets geks op, daar zaten de peilers goed. De winst voor de Partij voor de Dieren en 50+ was door de peilbureaus voorzien, zonder opmerkelijke uitschieters. Nieuwkomers Denk en Forum voor Democratie zijn niet door alle peilbureaus meegenomen, daarom vallen zij onder de categorie 'overig'. Geschat werd dat 3 tot 6 zetels naar nieuwe partijen zouden gaan. Dat zijn er 5 geworden; 3 voor Denk en 2 voor Forum voor Democratie.