Campagneblog 24-2: SGP-programma ontleed en congres VNL
Goedenacht!
De campagnedag van 24 februari zit erop. Het was de dag van: de kiezer die somber is over de normen en waarden in Nederland, het eerste grote lijsttrekkersdebat, al in 2015 bleken beveiligers van Wilders op non-actief te zijn gesteld, Marianne Thieme die eerst het NOS-debat afzegde, maar nu toch wil komen en het congres van VNL in Rotterdam.
We sluiten hierbij het liveblog over de campagne. Tot morgenochtend 07.00 uur, goedenacht!
Van der Staaij: niet naïef zijn over asielzoekers
SGP-leider van der Staaij zit bij Nieuwsuur. In het gesprek stelt Van der Staaij vast dat het goed gaat met vrouwen binnen de partij. Ze zijn dan wel niet wijd verspreid over hogere posities in de partij, maar ze weten hem wel te vinden en soms "achter de broek" aan te zitten, zegt hij.
Verder laat de SGP-leider weten nog steeds zeer tegen de D66-plannen voor stervenshulp te zijn. Mocht de SGP in een volgende periode weer een steunpilaar zijn waar een coalitie mee samenwerkt, dan zal de partij "in welke rol dan ook" er voor zorgen dat het niet "die kant op gaat" van het wetsvoorstel van Pia Dijkstra over hulp bij levenseinde.
Gelijkheid van godsdiensten
En verder gaat het gesprek over het manifest dat de SGP schreef waarin onder meer staat dat gelijkheid van godsdiensten meer perse meer altijd een uitgangspunt hoeft te zijn, wat de SGP op de nodige kritiek kwam te staan.
Nieuwsuur laat onder meer een theoloog aan het woord die niet erg te spreken is over de opmerkingen in het manifest. Van der Staaij reageert vastberaden en zegt: "laten we niet naïef zijn over wat er allemaal via de asielpoorten ons land binnenkomt".
Tot slot wordt Van der Staaij gevraagd op hoeveel zetels in de Kamer hij inzet bij de verkiezingen. Het antwoord: 4, één meer dan nu.
'Politici verspreiden nepnieuws'
In Nieuwsuur aandacht voor het 'nepnieuws' in de campagne. Partijpropaganda kan op internet ongefilterd verzonden worden en Nederlandse politici maken zich daarbij, al dan niet bewust, schuldig aan het verspreiden van nepnieuws, concludeert het programma.
Lees verder op de site van Nieuwsuur: Nepnieuws en sociale media als wapen in politieke campagnes
Jan Roos opent aanval op gevestigde orde en... Kuzu
In Rotterdam heeft de partij VNL vanavond zijn verkiezingscongres gehouden. Lijsttrekker Jan Roos had daarin stevige kritiek op de publieke omroep, de VVD en Denk-voorman Kuzu.
Hij noemde Kuzu het hoofd van de vijfde colonne in Nederland, wat zoveel betekent als een spionerende macht die in een land aanwezig is. "Kuzu staat voor alles wat niet Nederland is. Hij spreekt alleen maar boze allochtonen aan, mensen die een hekel hebben aan Nederland. Wat doe je hier dan?", vroeg Roos zich hardop af.
Tijdens het NOS-verkiezingsdebat op 14 maart staat Roos tegenover Kuzu. De VNL-voorman kijkt uit naar die ontmoeting. "Dit is natuurlijk geen voetbal, maar het wordt een makkelijk potje."
Socialist
Verder gaf Roos af op de mainstream media ("er bestaat tegenwoordig internet"), peilingen ("die doen er niet meer toe") en de VVD ("Mark Rutte, je bent een socialist"). Hij stelde dat VNL de enige partij is die opkomt voor de werkende Nederlander en Roos is van mening dat het kabinet vier jaar besteed heeft aan het nivelleren van de inkomens.
Ondanks dat peilingen voor hem geen waarde hebben, ziet Roos een verschuiving onder de kiezers, en belooft hij zijn leden dat VNL bij de verkiezingen 3,4 of 5 zetels haalt.
'De openingszet voor formatie is gegeven'
De VVD wil samenwerken met D66 en CDA. Dit was voor politiek commentator Max van Weezel het grootste nieuws uit het allereerste lijsttrekkersdebat bij NOS radio 1. "Het is de openingszet van de kabinetsformatie", aldus Van Weezel in de verkiezingspodcast De Stemming van Vullings en Van Weezel. Ook leek er tijdens het debat iets moois te ontstaan tussen premier Rutte en GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver. "Hij ging naast Klaver op de eerste rij zitten en bood hem zelfs een kopje cappuccino aan."
Luister de hele verkiezingspodcast van Met Het Oog Op Morgen hieronder terug:
SGP: pro-leven, pro-gezin en kritisch op de islam
Vanavond zit SGP-leider Kees van der Staaij in de studio bij Nieuwsuur. Het actualiteitenprogramma dook alvast in het verkiezingsprogramma van de partij. De conclusie? Het gaat vooral om één woord: leven. Dat staat er maar liefst 114 keer in.
De afkeer tegen abortus en euthanasie staan nog overeind, maar op andere terreinen moderniseert de SGP van de bijbel. Zo staan het invoeren van de doodstraf en het afschaffen van het homohuwelijk niet meer in het verkiezingsprogramma.
Marianne Thieme toch bij tv-debat
De Partij voor de Dieren doet toch mee aan het NOS-verkiezingsdebat op 14 maart op televisie. Eerder vandaag liet de partij weten alleen mee te willen doen als de afgesproken opzet zou worden veranderd. Dat wilde de NOS niet doen, waardoor de conclusie was dat de Partij voor de Dieren niet mee zou doen.
Nu zegt de partij toch de opzet te accepteren. Lijsttrekker Thieme twittert dat ze de NOS heeft laten weten dat ze gewoon meedoet.
NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff is blij met de beslissing van de partij. Hij zegt dat de NOS altijd helder en eenduidig is geweest over het format van de uitzending.
Vandaag was het radiodebat van de NOS met negen partijen. Ook kleinere partijen, waaronder de Partij voor de Dieren, waren voor de uitzending uitgenodigd, maar daarbij ging het het om opgenomen gesprekken. Lijsttrekker Thieme bedankte voor zo'n gesprek. Ze sprak daarna van een "onacceptabele uitsluiting".
Wat merk je van de economische groei?
Economische groei en verdeling van geld is altijd een hot issue in de campagne. Voor de coalitiepartijen is er sinds gisteren een positief cijfer te verdedigen. Dankzij een sneller groeiende economie is er voor het eerste in tien jaar een begrotingsoverschot.
Dat is goed nieuws voor het huishoudboekje van het kabinet, maar merkt de kiezer dat ook in zijn portemonnee? Cijfers laten zien dat het besteedbaar inkomen van huishoudens niet zo snel groeide als de economie. Een deel van de economische groei komt dus niet terecht bij werknemers, maar bij bedrijven en de overheid.
De kiezer vertelt
In de aanloop naar het lijsttrekkersdebat vanmiddag op NPO Radio 1 (vanaf 16.30 uur) sprak Nieuws en Co-presentator Lara Rense met verschillende mensen en vroeg op wie ze gaan stemmen en waarom. Hieronder beschrijft ze haar bevindingen.
John (70) stemt op het CDA, 50Plus of PVV
John stemt waarschijnlijk op het CDA en twijfelde ook nog tussen 50Plus en de PVV. Het puzzelstuk van John gaat over vertrouwen. "Wat politieke partijen voor de kiezers moeten doen, is waarmaken wat ze in het partijprogramma hebben staan. Ze beloven gouden bergen en als ze eenmaal aan de macht zijn, blijft er niets van over."
Zou het schelen als politici tijdens de campagne eerlijker zijn over de beloftes die ze doen? "Kijk naar de PvdA en de VVD, die gaan hun eigen gang", vertelt John. "En van de verkiezingsbeloftes blijft niets over. Heb jij 1000 euro gekregen? Daar is nooit iets van terechtgekomen, niks nada. En dat vinden meer mensen, de politiek doet niks voor ons, politici doen maar wat voor zichzelf. Zo gauw ze aan de macht zijn, hebben ze schijt aan de rest."
Ron Fresen: geen potentiële gamechangers in radiodebat
Het was een rustig debat, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Maar er was wel een stevige clash op links." Klaver vroeg namelijk aan Asscher of hij wilde beloven dat hij niet meer met de VVD wil samenwerken in een kabinet, ook als de VVD de grootste wordt. Asscher zei dat hij absoluut voor een zo progressief mogelijk kabinet is. Maar hij nam de letterlijk over de tafel uitgestoken hand van Klaver niet aan.
Na het korte debat gaf Asscher alsnog een hand aan Klaver.
Voor de rest werden de bekende standpunten doorgenomen. "De verschillen tussen de partijen werden soms duidelijk. Ook door gesteggel over cijfers, dat was vooral te zien in het debat over wie nou het beste is voor de banen", legt Fresen uit.
Het was een mooi inhoudelijk debat, zegt Fresen. "Ik denk dat de lijsttrekkers het zelf zagen als een mooie generale repetitie voor bijvoorbeeld zondag, als ze hun eerste grote televisiedebat doen."
Ronde 3 van het lijsttrekkersdebat: een samenvatting
In de derde ronde van het lijsttrekkersdebat namen Lodewijk Asscher (PvdA), Jesse Klaver (GroenLinks) en Henk Krol (50Plus) het tegen elkaar op. In de eerste helft waren de lijsttrekkers het veel met elkaar eens.
Klaver wees erop dat mensen vinden dat ze in de armen van populisten worden gejaagd. Hij denkt dat dit alleen kan veranderen als er een progressief kabinet komt. Volgens Asscher zijn er inderdaad veel tegenstellingen op dit moment: tussen autochtoon en allochtoon en tussen ouderen en jongeren. Ook hij vindt dat de politiek moet zorgen dat mensen zich weer thuis voelen.
Krol bleef best stil tijdens het debat. Klaver vroeg aan Asscher of hij wil beloven dat hij niet meer met de VVD wil samenwerken in een kabinet, ook als de VVD de grootste wordt. Asscher zei dat hij absoluut voor een zo progressief mogelijk kabinet is. Maar hij nam de letterlijk over de tafel uitgestoken hand van Klaver niet aan.
Later ging het over de doorrekening van 50Plus over het verlagen van de AOW-leeftijd. Klaver zei dat hij deze week echt boos was op Krol, omdat hij het wantrouwen in de politiek had aangewakkerd. Krol gaf toe dat hij er dinsdag in eerste instantie naast zat. Maar hij hield vol dat de AOW-leeftijd omlaag moet en dat dit betaalbaar is.
De kiezer vertelt
In de aanloop naar het lijsttrekkersdebat vanmiddag op NPO Radio 1 (vanaf 16.30 uur) sprak Nieuws en Co-presentator Lara Rense met verschillende mensen en vroeg op wie ze gaan stemmen en waarom. Hieronder beschrijft ze haar bevindingen.
Daryll (29) stemt op Denk of Artikel 1
Frappant dat ik op een andere manier hetzelfde hoor bij Daryll. Hij lijkt in de verste verte niet op Suzy. Daryll is 29 en gaat stemmen op Denk of Artikel 1. Hij herkent zichzelf niet in de traditionele politieke partijen.
"Ik heb altijd het gevoel gehad dat allochtone jongeren niet echt vertegenwoordigd worden in de politiek. Het zijn mensen waarmee wij ons niet kunnen identificeren en mensen die ons verhaal niet vertellen of ons helemaal niet begrijpen. Ons eerder criminaliseren of reduceren tot een plaag en dat soort terminologie, om de boel maar op te hitsen."
Bij Denk of Artikel 1 heeft Daryll het gevoel dat ze hem begrijpen: "Zij nemen onze realiteit heel erg serieus omdat zij ook een deel van onze realiteit zijn."
Ronde 2 van het lijsttrekkersdebat: een samenvatting
In ronde 2 debatteerden Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie).
Buma wil dat er weer een dienstplicht komt, maar dan wel een maatschappelijke dienstplicht. Pechtold vindt dat een slecht idee. "Dan zeg je toch tegen politieagenten en leraren, dat ze hun werk niet goed doen." Hij zegt dat we niet moeten doen alsof alle jongeren niet deugen.
Pechtold vraagt zich af of Buma eigenlijk vooral een maatschappelijke dienstplicht wil voor Marokkaans-Nederlandse jongeren. Buma zegt dat er inderdaad een groot probleem is met Marokkaanse jongeren "die vrouwen in steden lastigvallen". Maar hij vindt dat ook 'Roderik in Wassenaar' een maatschappelijke dienstplicht moet doen.
Volgens Buma haken de kiezers van het CDA af, omdat die partij minder Europa wil, maar in het Europees Parlement altijd met D66 meestemt.
'Normen en waarden lijken er niet meer toe te doen'
Dat veel Nederlanders zich in de aanloop naar de verkiezingen druk maken over de normen en waarden in ons land blijkt, behalve uit het Ipsos-onderzoek, ook uit een publieksonderzoek dat de NOS samen met een aantal regionale omroepen heeft gedaan. Veel mensen hebben zorgen over de manier waarop we met elkaar omgaan. Ze vinden dat er te weinig wederzijds respect is. Sommigen leggen ook een verband met de toename van het aantal moslims in ons land.
"We luisteren niet meer naar elkaar", zegt een kiezer uit Zaanstad. Een vrouw uit Leiden: "Normen en waarden lijken er niet meer toe te doen". En weer anderen vinden vooral dat politici het verkeerde voorbeeld geven. "Ik mis bij veel politici fatsoen, respect, geduld. Zij moeten toch het goede voorbeeld geven?", zegt een GroenLinks-kiezer uit Rheden.
Ronde 1 van het lijsttrekkersdebat: een samenvatting
In de eerste ronde van het NPO Radio 1 lijsttrekkersdebat debatteerden Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP) en Kees van der Staaij (SGP) met elkaar. Zij gingen flink met elkaar in discussie. Een samenvatting van de eerste ronde:
Banen
De SP vernietigt duizenden banen, zegt VVD-lijsttrekker Rutte. Volgens SP-lijsttrekker Roemer is het juist het kabinet dat de afgelopen jaren banen heeft vernietigd. Van der Staaij van de SGP gelooft dat niet. Maar hij wijst wel op een voor hem heel belangrijk punt: dat het kabinet het verschil tussen een- en tweeverdieners heeft vergroot. Hij vreest dat mensen die ervoor kiezen om thuis te blijven om voor het gezin te zorgen, door belastingmaatregelen de arbeidsmarkt op gedwongen worden. Rutte zegt dat hij ook vindt dat er op deze groep gelet moet worden.
AOW
De SP hamert erop dat de AOW-leeftijd terug moet naar 65. Rutte en Van der Staaij zeggen dat dit te duur is. Volgens Rutte vertelt Roemer niet het eerlijke verhaal. Roemer zegt dat nooit wordt doorgerekend dat er allemaal vrijwilligers werken in de zorg en bij sportclubs.
NAVO
"De krijgsmacht staat er bar en boos voor", zegt Van der Staaij. Ook Rutte vindt dat er geld naar de krijgsmacht moet, maar hij zegt dat de 2 procent van de Nederlandse begroting die naar de NAVO moet voor hem niet heilig is. Volgens Van der Staaij voldoet Nederland in 2075 eindelijk eens aan de NAVO-norm, "als we het tempo van de VVD aanhouden". "Dan is de heer Rutte 108."
Ze zijn er: het lijsttrekkersdebat gaat beginnen
Vanochtend werd bekend dat de meeste kiezers geen begrip hebben voor politici die allerlei beloften doen. Dat bleek uit een onderzoek van Ipsos, in opdracht van de NOS.
Bijna 60 procent van de ondervraagden zegt dat beloften door politici hun vertrouwen in de politiek schaden. Slechts 13 procent is het daar niet mee eens. Volgens de meeste kiezers heeft het doen van beloften ook geen zin. Slechts 17 procent van de mensen zegt dat ze dankzij beloften van politici beter weten wat politici willen. Blijft dat vertrouwen geschonden na het lijsttrekkersdebat?
De politieke hoofdrolspelers zijn aangeschoven in Nieuwspoort in Den Haag en gaan debatteren tijdens het NPO Radio 1 lijsttrekkersdebat. In de eerste ronde debatteren Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP) en Kees van der Staaij (SGP) met elkaar.
Henk Krol maakt spiekbriefjes
Lijsttrekker van 50Plus Henk Krol bereidt zich op een andere manier voor op het radiodebat. Hij gooit niet met ballen over zoals Jesse Klaver, zoals hieronder te zien is, Krol maakt spiekbriefjes. "Ik heb altijd alle cijfers goed op een rij", vertelt hij een aantal uren voor het NPO Radio 1 Debat.
"Het voordeel van mijn leeftijd is dat je af en toe spiekbriefjes mag gebruiken", gaat Krol verder. "Hier liggen ze allemaal." In het filmpje laat hij een paar spiekbriefjes zien die op zijn bureau liggen. Daarop is groot de tekst: 'AOW-leeftijd' te lezen.
Over een aantal minuten, om 16.30 uur, schuiven negen lijsttrekkers aan bij NOS-collega's Lara Rense en Joost Vullings in Nieuwspoort. Krol neemt het in de derde ronde op tegen Lodewijk Asscher (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks). Het debat is te volgen op NPO Radio 1, NPO Politiek en op de Facebookpagina van de NOS.
Deze weg legt jouw stembiljet af
Geen stemcomputer, geen ondersteunende verkiezingssoftware. Het tellen van de stemmen gaat komende Tweede Kamerverkiezingen weer traditioneel met de hand. Het wordt een enorme klus. NOS op 3 heeft een video gemaakt om te laten zien welke lange weg jouw stembiljet aflegt.
Balletje gooien met Jesse Klaver
"Beetje gooien, beetje ontspannen." Jesse Klaver, lijsttrekker van GroenLinks, bereidt zich voor op het NPO Radio 1 Debat. Hij doet dit jaar voor het eerst mee met een verkiezingsdebat. Zenuwachtig is hij niet. "Ik ben redelijk relaxed. Het komt of het komt niet."
Dat is ook te zien op het filmpje, waarin hij met een bal aan het overgooien is met zijn collega.
Om 16.30 uur schuiven negen lijsttrekkers aan bij NOS-collega's Lara Rense en Joost Vullings in Nieuwspoort. In de eerste ronde debatteren Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP) en Kees van der Staaij (SGP) met elkaar. Daarna volgen Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie). In de derde ronde nemen Lodewijk Asscher (PvdA), Jesse Klaver (GroenLinks) en Henk Krol (50Plus) het tegen elkaar op.
Het debat is te volgen op Radio 1, NPO Politiek en op de NOS Facebookpagina.
De kiezer vertelt
In de aanloop naar het lijsttrekkersdebat vanmiddag op NPO Radio 1 (vanaf 16.30 uur) sprak Nieuws en Co-presentator Lara Rense met verschillende mensen en vroeg op wie ze gaan stemmen en waarom. Hieronder beschrijft ze haar bevindingen.
Clara (53) stemt op de ChristenUnie
Clara heeft samen met haar man een melkveehouderij en recreatiebedrijf in Woudenberg. Haar stem gaat naar de ChristenUnie. Ik leg aan Clara voor hoe Daryll en Suzy de politiek ervaren. Hoe zij met me praten over Zwarte Piet. Volgens Daryll is Zwarte Piet een uiting van institutioneel racisme, terwijl Suzy vindt dat Zwarte Piet hoort bij Nederland en dat de traditie moet blijven zoals hij is. Clara snapt beide kanten. "Ja, en misschien is dat het ook. Verplaats je eens in een ander, denk ik wel eens. Ik denk dat mensen bang zijn, bang om iets kwijt te raken bijvoorbeeld. Dat is voor mensen heel erg belangrijk. Het wordt niet altijd begrepen door iedereen."
Clara vindt dat de politiek een kwade rol speelt in de polarisering van het debat. "De politiek staat er niet boven. Ze voeden het juist door ook heel harde standpunten in te nemen. Er worden continu allemaal tegenstellingen gecreëerd, terwijl we met elkaar dit mooie land bewonen."
Lijsttrekkers trekken nog niet door het land
De meeste lijsttrekkers zijn vandaag nog niet op campagne door het land. VVD-leider Rutte en PvdA-lijsttrekker Asscher schoven vanmorgen nog aan in de Treveszaal voor de wekelijkse ministerraad. Die is net afgelopen, dus ze hebben nog twee uur om energie op te doen voor het Radio 1-verkiezingsdebat in Nieuwspoort.
De andere zeven aanwezige lijsttrekkers – Roemer, Klaver, Pechtold, Buma, Segers en Krol – blijven nu ook redelijk stil op de sociale media. Die nemen met hun campagneteams de stellingen nog eens goed door. PVV-leider Wilders komt niet.
Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren was vandaag in Amsterdam. Zij onthulde een aantal posters voor de Stopera.
Het debatseizoen wordt geopend met het NPO Radio 1 lijsttrekkersdebat
Met het NPO Radio 1 lijsttrekkersdebat gaat de verkiezingscampagne nu écht van start. Om 16.30 uur schuiven negen lijsttrekkers aan bij NOS-collega's Lara Rense en Joost Vullings in Nieuwspoort. Het debat is te volgen op Radio 1, NPO Politiek en op de NOS Facebookpagina. Daar wordt het debat live gevolgd en geven politiek verslaggevers Xander van der Wulp en Vincent Rietbergen duiding.
In de eerste ronde debatteren Mark Rutte (VVD), Emile Roemer (SP) en Kees van der Staaij (SGP) met elkaar. Daarna volgen Sybrand Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie). In de derde ronde nemen Lodewijk Asscher (PvdA), Jesse Klaver (GroenLinks) en Henk Krol (50Plus) het tegen elkaar op.
Zetels en Peilingwijzer
De partijen zijn gekozen op basis van twee zaken: het aantal zetels dat ze nu in de Tweede Kamer hebben en de Peilingwijzer van 1 februari. De deelnemers zijn vervolgens door middel van loting aan elkaar gekoppeld. De PVV wilde niet meedoen aan het debat.
Ook de kleinere partijen komen tijdens de uitzending aan bod, op Marianne Thieme na. Zij vindt het onterecht dat ze is uitgesloten van het grote debat en heeft bedankt voor een gesprek.
Al in 2015 werden beveiligers van Wilders op non-actief gesteld
Al in 2015 zijn er beveiligers uit "de fysieke schil" rond PVV-leider Wilders op non-actief gesteld, zegt minister Blok van Veiligheid en Justitie. Het gaat om twee agenten die "financiële malversaties" hadden gepleegd.
Wilders heeft gereageerd op het nieuws. Hij zegt op Twitter. "Ik ben hierover vanmorgen geïnformeerd en ben me opnieuw kapot geschrokken."
Joost Vullings geeft een kijkje achter de schermen
In het Haagse perscentrum Nieuwspoort wordt nog hard gewerkt aan de opbouw van het eerste grote verkiezingsdebat van NPO Radio 1. NOS-verslaggever Joost Vullings geeft alvast een blik achter de schermen.
Ron Fresen verwacht een harde campagne
De PVV en VVD zijn volgens de laatste Peilingwijzer bezig met een nek-aan-nekrace en ook op links wordt het spannend. Alle ingrediënten voor een harde campagne, met veel botsingen tussen de lijsttrekkers, zijn dus aanwezig.
"Ik denk dat de laatste weken met Rutte en Wilders een echte krachtmeting wordt, vooral de laatste dagen voor verkiezingen", verwacht politiek verslaggever Ron Fresen. "Ook op links wordt het interessant. Het lijkt nu dat Klaver de leider op links wordt, maar gaat dat echt zo blijven? Of kunnen Roemer of Asscher zich nog in de strijd mengen? Daarvoor wordt het RTL-debat heel belangrijk."
Verschillen
Een veelgehoorde klacht is dat er maar weinig verschillen tussen de partijprogramma’s zitten en er dus weinig valt te kiezen. Maar dat is volgens Fresen deze verkiezingen niet het geval. "Vier jaar geleden viel er misschien minder te kiezen, omdat we toen in een crisis zaten. Maar het gaat nu vooral weer over hoe we het geld kunnen uitgeven. Als je kijkt naar de plannen voor de welvaartsverdeling, het milieu en klimaat en de migratie, zijn er echt verschillen tussen de partijen."
Een van de belangrijkste thema's wordt volgens Fresen de discussie over normen en waarden en hoe we met elkaar om gaan in het land. "Maar uiteindelijk draait het natuurlijk straks over de leiderschapsvraag: wie vertrouw je de sleutel van het land toe?"
De kiezer vertelt
In de aanloop naar het lijsttrekkersdebat vanmiddag op NPO Radio 1 (vanaf 16.30 uur) sprak Nieuws en Co-presentator Lara Rense met verschillende mensen en vroeg op wie ze gaan stemmen en waarom. Hieronder beschrijft ze haar bevindingen.
Suzy van Braak (70) stemt op de PVV
Ze is 70 jaar en woont in de Haagse Vogelwijk. Een rustige buurt vol statige villa's. Suzy kiest al jaren voor de PVV, ook bij de komende verkiezingen krijgt de partij van Geert Wilders haar stem. Pim Fortuyn was voor haar de man die eindelijk zei wat zij al lange tijd dacht. Ze is blij dat Geert Wilders na de moord op Fortuyn het stokje heeft overgenomen. De andere partijen negeren volgens Suzy belangrijke problemen in de maatschappij.
Er is gaandeweg een samenleving ontstaan waarin zij zich niet meer herkent. Te links, te politiek correct. "Er is altijd consensus geweest over de euro, het toelaten van asielzoekers. Daar heeft nooit echt een debat over plaatsgevonden. Pim Fortuyn probeerde het. En Wilders doet het nu, maar die wordt ook voor gek verklaard en gedemoniseerd." De gevestigde orde wil niet luisteren naar de boodschap van Wilders, is haar oordeel. "Mensen blijven steken in een oordeel. Als je dat zegt dan ben je zo verschrikkelijk, dan kan al dat andere ook niks zijn."
PvdD ziet ook af van deelname aan tv-debat NOS
De Partij voor de Dieren zal op 14 maart niet deelnemen aan het grote verkiezingsdebat van de NOS op NPO 1. De PvdD wil alleen meedoen aan het televisiedebat als eerder gemaakte afspraken over de opzet worden aangepast, maar daar gaat de NOS niet op in. Eerder deze week liet de PvdD al weten niet te willen deelnemen aan de radio-uitzending van Nieuws en Co op NPO Radio 1 van vandaag.
Thieme wil op tv in debat met politici die verantwoording afleggen over het door hen de afgelopen kabinetsperiode gevoerde beleid, en verkiezingsbeloften die al dan niet zijn nagekomen. Dat zou betekenen dat de NOS de gemaakte afspraken met alle overige betrokken 13 partijen eenzijdig zou moeten aanpassen.
NOS-Hoofdredacteur Marcel Gelauff betreurt het dat de PvdD nu ook voor televisie afhaakt.
Updates van de Peilingwijzer nu meteen te checken
Ben je benieuwd naar de allerlaatste stand in de peilingen? Vanaf deze week kun je iedere wijziging in de Peilingwijzer volgen op NOS.nl, zodra maker Tom Louwerse die heeft doorgevoerd. Dat kan via deze aparte pagina.
Die updates zullen niet dagelijks zijn. Daarvoor publiceren de zes bureaus waar Louwerse zich op baseert te weinig peilingen. Maar in de aanloop naar 15 maart doen zij dat wel steeds vaker en daardoor zal ook de Peilingwijzer de komende weken frequenter worden ververst.
Vernieuwd uiterlijk
Het uiterlijk van de grafieken is ook vernieuwd. In één oogopslag kun je nu zien op hoeveel Kamerzetels een partij gemiddeld staat in de Peilingwijzer en welke onzekerheidsmarge daarbij geldt. In de vroegere visualisatie moest je doorklikken voor die marges.
Daarnaast blijft het mogelijk om de trend van zo'n partij door de tijd heen te zien. Niet langer worden daarbij de historische lijnen van álle partijen getoond. Je kunt nu kiezen voor één partij. Zo spoedig mogelijk, hopelijk nog voor de verkiezingen, wordt ook de mogelijkheid toegevoegd om de trends van twee partijen met elkaar te vergelijken.
PvdA-ministers gaan de benen uit hun lijf lopen
De PvdA-ministers Koenders en Dijsselbloem gaan de komende drie weken volop de straat op om kiezers te overtuigen. De ministers reageren op een oproep van hun voorzitter Hans Spekman die van alle Kamerleden en bewindslieden eist "de benen uit het lijf te lopen". Volgens De Telegraaf stoort Spekman zich aan partijgenoten die weinig inzet tonen.
Dijsselbloem vindt de strenge woorden van Spekman terecht, zei hij voorafgaand aan de ministerraad. "Allemaal aan het werk." Koenders is net bij de fysiotherapeut geweest vanwege rugproblemen. "Ik ga er hard tegenaan, want ik geloof er echt in om op straat te zijn en bij mensen aan te bellen."
Partijleider Asscher is blij met de inzet van zijn ministers en andere partijgenoten. "Ik voel veel positieve energie." Zelf kan hij niet altijd flyeren, want hij doet veel radio- en tv-debatten.
Wat kunnen we verwachten van de campagne?
Het verkiezingsreces is begonnen en dat betekent dat de Kamerleden die opnieuw verkiesbaar zijn zich vanaf nu helemaal kunnen storten op de verkiezingscampagne. En die campagne ziet er dit jaar iets anders uit dan vorige verkiezingen. "Partijen zetten dit jaar voor het allereerst zwaar in op een campagne op sociale media, in plaats van op televisie”, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Ze richten zich vooral op Facebook, want daar zitten miljoenen mensen en kan je dus in één klap een breed publiek bereiken. Dat lukt op televisie minder, omdat jongeren niet zo vaak meer televisie kijken."
Rechtstreeks contact
De partijen zijn volgens Fresen deze verkiezingen ook vaker offline te vinden: ze gaan weer meer de markt op, langs de huizen en flyeren. "Het rechtstreekse contact met kiezer wordt weer belangrijk", verwacht Fresen. "En dus gaan alle partijen het land in."
Maar de kans dat je zomaar een flyerende lijsttrekker tegenkomt op straat, is volgens Fresen klein: "Het worden zware dagen voor de lijsttrekkers. Zij moeten zich concentreren op de belangrijke momenten: de televisiedebatten. Zij zullen dus niet zelf met een bus door het land gaan trekken; dat doen vrijwilligers."
Het NOS Campagneblog gaat van start
De NOS begint vandaag met het Campagneblog. Elke dag tot en met 17 maart brengen wij het nieuws over de Tweede Kamerverkiezingen in de hoogste versnelling.
Vanaf 07.00 uur tot middernacht brengen we je op de hoogte van het nieuws over debatten en lijsttrekkers, de campagnes van de politieke partijen, de laatste peilingen in de Peilingwijzer en ga maar door.
In het NOS Campagneblog brengen we naast het nieuws ook de duiding ervan door onder anderen Xander van der Wulp, Ron Fresen en Joost Vullings.
Het belangrijkste evenement dat vandaag op de agenda van de lijsttrekkers staat, is het NPO Radio 1-debat. Om 16.30 uur schuiven negen lijsttrekkers aan bij Lara Rense en Joost Vullings in Nieuwspoort. Daarover later meer.