De dag van de strafeis tegen Desi Bouterse. Of toch niet?
Aniete Coelingh
Buitenlandredacteur
Terwijl de schemering overgaat in het donker, klinken in de Sint-Petrus-en-Pauluskathedraal van Paramaribo de klanken van Maria bun mama, wat in het Sranantongo 'Maria, o goede moeder' betekent.
Een katholiek lied tijdens de speciale gebedsdienst aan de vooravond van het decembermoordenproces. Zo’n 600 bezoekers, onder wie enkele nabestaanden en oud-president Venetiaan, zijn naar de kerk gekomen.
"We willen in ieder geval solidair zijn met hen die al zo lang gerechtigheid zoeken. Dat is goed voor onze jonge rechtsstaat", zegt een vrouw die net als iedereen in het wit gekleed is.
Alle banken zijn bezet. Er wordt gebeden en geluisterd naar pater Esteban Kross die spreekt over de drie oerprincipes uit de bijbel: recht, eerlijkheid en barmhartigheid. "God zal de waarheid altijd boven tafel laten komen. Dat is niet door de mens te stuiten."
Historisch moment
De zitting wordt vandaag opnieuw spannend. Gaat de openbaar aanklager, auditeur-militair Roy Elgin, werkelijk de strafeis voorlezen tegen de hoofdverdachte in het proces, president Desi Bouterse?
Het zou een historisch moment zijn: de aanklager die tot in detail beschrijft hoe Bouterse op 8 december 1982 leiding gaf aan de executies in Fort Zeelandia van vijftien tegenstanders van zijn militaire regime, en daarna een strafeis uitspreekt.
Hieronder lees je welke aanwijzingen er zijn dat Bouterse bij de moorden betrokken is:
Nu de strafzaak van de Decembermoorden na bijna tien jaar langzaam naar een ontknoping toewerkt, berichten Surinaamse media er steeds meer over. Er wordt op straat ook wel over gesproken, maar de mogelijke veroordeling van Bouterse is niet overal het gesprek van de dag.
Waarom gaan we onze president in deze moeilijke tijden uitdagen met iets uit het verleden? Willen we weer oorlog?
Sommige Surinamers vrezen voor escalatie als Bouterse in het nauw gedreven wordt. "Laten we dat 8 december-ding toch laten", verzucht de 34-jarige Sandra. "We hebben in het land zoveel andere dingen aan ons hoofd. Waarom gaan we onze president in deze moeilijke tijden uitdagen met iets uit het verleden waarvan niemand weet wat er precies gebeurd is? Willen we weer oorlog?"
Gezichtsverlies
Het is duidelijk dat president Bouterse zichzelf gezichtsverlies wil besparen en niet zit te wachten op een publieke beschrijving van zijn rol bij de gebeurtenissen in het fort. Het staatshoofd heeft twee keer geprobeerd om te voorkomen dat de strafeis, die al sinds 2012 klaar ligt, werd uitgesproken. Tot twee keer toe liet de rechter geen inmenging toe in het lopende proces.
Alom verwachte woede van Bouterse over de tweede nederlaag bleef uit. Tijdens een persconferentie waar het onderwerp ter sprake kwam bleef Bouterse opmerkelijk kalm. "Laat de mensen hun werk doen", zei hij.
De hoofdverdachte suggereerde vervolgens dat de uitkomst van de zitting van vandaag wel eens in zijn voordeel kan uitvallen. Sindsdien zijn er volop speculaties over bijvoorbeeld voorkennis van de president over de strategie van het openbaar ministerie.
Er wordt rekening mee gehouden dat de aanklager gezichtsverlies van Bouterse, en alle mogelijke gevolgen van dien, niet voor zijn rekening wil nemen. De kans dat hij zich op de zitting van vandaag alsnog niet-ontvankelijk verklaart is dus volgens juristen reëel.
Wat zijn de scenario's?
Hugo Essed, de advocaat van de nabestaanden, houdt met alles rekening, maar wil niet speculeren. "Ik heb tot nu toe geen aanwijzingen dat er geen strafeis komt, maar alles is mogelijk", zegt hij. "En als de aanklager besluit om zich niet-ontvankelijk te verklaren dan moeten we dat respecteren en gaat de krijgsraad zonder strafeis verder."
Hij verwacht dat afronding van het proces een kwestie is van maanden en niet van jaren. "Als het requisitoir van de openbaar aanklager voor ons teleurstellend uitpakt, dan heb ik nog steeds geen reden om zijn integriteit in twijfel te trekken."
Dat de krijgsraad zwicht voor druk van Bouterse lijkt Essed niet waarschijnlijk. "De Surinaamse rechters zijn onafhankelijk, kundig en onbevreesd. Tot nu toe hebben ze hun werk op geweldige wijze gedaan en aangetoond dat Suriname nog steeds een rechtsstaat is."