Duizenden gammele bootjes wagen nog steeds de tocht over de Middellandse Zee vanuit Libië naar Italië. Het afgelopen jaar begonnen ruim 180.000 mensen aan de gevaarlijke oversteek, 4500 van hen redden het niet.
Nu de vluchtelingenstroom via Turkije en Griekenland ingedamd lijkt te zijn, wil Europa ook de migratieroute vanuit Libië naar Europa aanpakken.
De Europese regeringsleiders omarmden afgelopen vrijdag daarom unaniem een plan van de Europese Commissie, in navolging van een eerdere deal tussen Italië en Libië, in de hoop dat er minder migranten naar Europa komen.
Kustwacht
Lidstaten willen nauwer gaan samenwerken met Libië en de landen die daar omheen liggen om de belangrijkste migratieroutes via Libië in te dammen. De Libische kustwacht, die al ondersteuning kreeg van de EU, zal verder worden getraind en ondersteund. De EU zal nog eens tweehonderd miljoen euro beschikbaar en stellen voor migratieprojecten in het land. Zo willen de Europese leiders de opvang van migranten verbeteren.
Maar niet iedereen is enthousiast. "Dit plan geeft het signaal dat de EU blijkbaar zo wanhopig met de migratiestromen in haar maag zit, dat zij bereid is fundamentele concessies te doen aan het Vluchtelingenverdrag. Het gaat niet werken, logistiek niet, en politiek niet", zegt Gerald Knaus, de architect van EU-Turkijedeal.
We kunnen niet eens geschikte onderkomens vinden voor de migranten die vastzitten op het Griekse Chios.
"Dit is een ongekende stap voorwaarts", zei Joseph Muscat, de premier van Malta bij het startschot van zijn tijdelijke EU-voorzitterschap, over de maatregelen waarop de leiders zich vastlegden. "Of het genoeg is zal de komende tijd leren. Maar het helpt enorm."
Fatsoenlijke opvang
Maar Knaus is er niet van overtuigd. "Dit plan heeft net zo weinig kans van slagen als alle andere plannen van de EU. Net als de Turkijedeal zal ook dit plan mislukken."
"We kunnen niet eens geschikte onderkomens vinden voor de migranten die vastzitten op het Griekse Chios. Natuurlijk is de stroom migranten tot op zekere hoogte kleiner, maar kijk eens naar de logistiek. De EU ondersteunt Griekenland te weinig om alle asielaanvragen te verwerken en het schort aan fatsoenlijke opvangplaatsen voor de migranten. We zijn niet in staat de mensen die vast zitten in Italië en in Griekenland ergens anders heen te brengen, iets wat de lidstaten wel hadden afgesproken. Waarom zou dit plan werken?"
We moeten in gedachten houden dat landen gewoonweg niet iedereen terug zullen nemen.
Probleem is dat de politieke situatie in Libië op dit moment uiterst instabiel is. Twee regeringen - de internationaal erkende regering in het Oost-Libische Tobroek van premier Fayez al-Serraj en de door islamisten gedomineerde in Tripoli - en duizenden milities bestrijden elkaar in het land waar ook Islamitische Staat steeds verder oprukt.
Volgens de VN zijn honderdduizenden Libiërs in eigen land op de vlucht geslagen, lijden meer dan een miljoen mensen aan ondervoeding en een nog veel groter aantal heeft enige vorm van humanitaire hulp nodig.
Snelle asielprocedures
De vraag is of de door Europa gesteunde regering van premier Serraj in staat is de situatie in de hand te krijgen. De greep van zijn regering op de ontwikkelingen in Libië is maar zeer beperkt. Volgens Knaus moet het over een geheel andere boeg.
"Wat we nodig hebben zijn snelle asielprocedures, check op een effectieve en snelle manier wie wel en niet kan blijven. We moeten onderhandelen met de landen van herkomst dat zij hun burgers die geen asiel kan krijgen terugnemen. En we moeten in gedachten houden dat ze gewoonweg niet iedereen terug zullen nemen."
