Jarige prinses Beatrix houdt zich muisstil

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Van prinses Beatrix, die vandaag 79 jaar wordt, horen we nog maar zelden. Sinds zij vier jaar geleden na 33 jaar koningschap het stokje overdroeg aan haar zoon, verricht ze nog wel enkele representatieve taken, maar doet ze in het openbaar geen enkele uitspraak over de jaren van haar koningschap. En al helemaal niet over de manier waarop koning Willem-Alexander, die dit jaar 50 wordt, zijn taak invult.

Beatrix ziet toe, zwaait en zwijgt. Deze terughoudende opstelling wijkt sterk af van de manier waarop gepensioneerde politici zich plegen op te stellen. Die willen nog weleens terugblikken op hun carrière of hun opvolgers (ongevraagde) adviezen geven.

De handelwijze van Beatrix wijkt ook af van wat haar moeder Juliana deed na haar aftreden. Zij blikte, samen met prins Bernhard, in een opzienbarend interview bij gelegenheid van hun 50-jarig huwelijk in 1987 uitvoerig en openhartig terug op haar leven en ambt.

Geen commentaar

Bij Beatrix niets van dat alles. Zij werkt op geen enkele manier mee aan memoires of terugblikken. Ze gaf zelfs geen commentaar op het boek Juliana, vorstin in een mannenwereld van Jolande Withuis, dat een pregnant beeld schetst van het koningschap en huwelijk van de moeder van Beatrix.

Het is niet verwonderlijk dat de teruggetreden koningin zich zo terughoudend gedraagt. Beatrix valt, zij het iets minder strikt, als lid van het Koninklijk Huis nog steeds onder de ministeriële verantwoordelijkheid en ook tijdens haar koningschap kleurde zij nooit buiten de constitutionele lijntjes.

Als ‘vorstelijke pensionado’ krijgt Beatrix een jaaruitkering uit de schatkist van 1,5 miljoen euro en wordt ze ondersteund door de Dienst van het Koninklijk Huis. De vroegere vorstin woont in haar privé-kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche, maar kreeg van rijkswege daarnaast nog de beschikking over een Haags onderkomen pal naast paleis Noordeinde, het net verbouwde werkpaleis van koning Willem-Alexander.

Toonhoogte

Intussen kan het prinses Beatrix niet ontgaan dat haar zoon weliswaar in haar voetstappen treedt door zich te verlaten op de door haar geprofessionaliseerde hofhouding, maar als koning toch een andere weg is ingeslagen. Dat heeft behalve met de persoon van Willem-Alexander ook te maken met de veranderde tijdgeest.

De statige en afstandelijke Beatrix kreeg, al dan niet terecht, het imago opgedrukt elitair te zijn. De meer joviale Willem-Alexander staat dicht bij ‘zijn’ volk. Beatrix sprak zich uit tegen de toonhoogte van het publieke en politieke debat, bepleitte herhaaldelijk multiculturele verdraagzaamheid en wees op de waarde van Europese en internationale samenwerking.

Politiek gevoelig

Willem-Alexander is vooral voorzichtig. Meer zaken dan onder Beatrix zijn politiek gevoelig geworden. De koning beseft dat en hoedt er zich voor het volk de maat te nemen. Hij staat pal voor de Nederlandse handelsbelangen, beklemtoont in zijn toespraken de rijke geschiedenis van ons land, bepleit verbinding en nationale cohesie, maar verzet zich wel tegen “het extreme als het nieuwe normaal”.

Koningen als staatshoofd staan voor continuïteit, maar tijden veranderen en de ene koning is de andere niet.