Varkens mixen met mensen, moeten we dat willen?

"Mag alles wat kan?" Dat is de kern van een discussie die op gang is gekomen, nu bekend is geworden dat Amerikaanse wetenschappers embryo's laten groeien die deels mens en deels varken zijn. Het doel is om menselijke organen te kweken die later getransplanteerd kunnen worden.

"Worden hier grenzen overschreden?", vraagt ook Guido de Wert zich af, hoogleraar in de Ethiek van Voortplantingsgeneeskunde aan de Universiteit Maastricht. "Het doel, het bestrijden van een tekort aan organen, is op zich prima, sympathiek. Wie wil dat niet? De vraag is: willen we deze route daarvoor inzetten?"

Volgens De Wert wordt er internationaal veel onderzoek gedaan naar het maken van embryo's die voor een deel uit menselijke en niet-menselijke cellen bestaan, oftewel chimaeren. Vooral in de VS, maar ook in een aantal Aziatische landen.

"De onderzoekers proberen om in een embryo van een varken, of een ander zoogdier, menselijke cellen in te bouwen die zich kunnen ontwikkelen tot een specifiek orgaan. Waar het op dit moment vooral om gaat is het ontwikkelen van een nier of alvleesklier in een dierlijk embryo."

Het zou dus naast kunstorganen en het systeem waarbij iemand automatisch donor is, één van de oplossingen kunnen zijn voor het tekort aan donoren. "Maar hoe zit het met de risico's voor de patiënten? Hoe zit het nu met het dierenwelzijn? Gaan we niet mengvormen creëren waarvan we denken: willen we dat eigenlijk wel?" Kortom, het roept heel veel vragen op, stelt De Wert.

Ook uit reacties op de NOS Facebookpagina blijkt dat veel mensen hun vraagtekens zetten bij deze nieuwe manier van kweken van donoren. "Knap dat het kan, maar dit is zo tegen de natuur in", schrijft iemand. "Deze dieren worden dus misvormd geboren. Dieren zijn niet onze proefkonijnen", vindt een ander.

"En wat gaat er met dit wezen/kindje gebeuren als het volgroeid is? Wordt het zo'n horrorfilm-effect? Dat het in een kooi zit te wachten tot zijn ingewanden worden gebruikt?", vraagt iemand zich af.

Er zijn ook mensen die het wel zien zitten. "Zeer goede ontwikkeling op medisch gebied. Het verlagen van de wachttijden op een orgaantransplantaties is in mijn ogen belangrijker dan in dit geval het 'zielige' dier." En een andere reactie: "Als straks je eigen kind doodziek is, een nieuw orgaan nodig heeft en er geen geschikte donor kan worden gevonden, dan ben je toch enorm blij als deze ontwikkeling uitkomst kan bieden."

Maar volgens De Wert is het nog lang niet zover dat we organen uit de chimaera kunnen gebruiken. "Op dit moment gaat het om wetenschappelijk onderzoek in laboratoria en om het maken van mengvormen tussen verschillende diersoorten onderling. Toepassing bij mensen, dat gaat echt nog wel een hele tijd duren."

De Wert vindt dat die tijd vooral benut moet worden om verder te praten over de ethische kant van het verhaal. "Maar ook om de politieke discussie te voeren over de vraag: zien wij dit als een verantwoorde bijdrage aan het bestrijden van het tekort aan organen?"