Burgemeesters in Koerdisch Turkije: gekozen leiders of terroristen?
Gekozen politici zoals parlementariërs en burgemeesters die in de gevangenis belanden; het werd precies een maand geleden gezien als een nieuw dieptepunt in de Turkse zuiveringen van de afgelopen maanden. Nog altijd gaan de arrestaties van - voornamelijk Koerdische - burgemeesters door. Terreurbestrijding, zegt de Turkse regering.
De NOS sprak met twee burgemeesters in Diyarbakir, de grootste stad in het grotendeels Koerdische zuidoosten van Turkije. De een kan ieder moment de volgende zijn die eruit wordt gezet, de ander is door de staat aangewezen om zo'n ontslagen burgemeester te vervangen. "Deze gang van zaken druist in tegen democratie en mensenrechten" tegenover "de gemeente werkte hier samen met de terroristen van de PKK".
Fatma Arsimet, de gekozen burgemeester van Kayapinar
Ze zit er nog redelijk rustig bij, in haar kantoor in de wijk Kayapinar. Op tafel ligt een decreet van het stadsbestuur van Diyarbakir: vanaf nu nemen de wijk-burgemeesters geen zelfstandige beslissingen meer. "We zijn dus eigenlijk al uitgeschakeld", zegt burgemeester Fatma Arsimet.
We zijn niet bang. Want we doen niks verkeerd.
"Onze partij regeert in 106 gemeenten, daarvan zijn er nu meer dan 50 overgenomen door een waarnemer". Zo'n waarnemer is een plaatsvervanger die wordt aangesteld door de regering. Volgens Arsimet heeft die met de plaatsing van deze staatsambtenaren de democratie in de Koerdische gemeenten van Turkije aan de kant geschoven.
Zelf kan ze ieder moment worden opgepakt, net als haar collega's. "Maar we zijn niet bang. Want we begaan geen misdaad, we doen niks verkeerd. We voeren alleen een legitieme strijd voor ons democratische recht."
Sommige Koerdische politici verschenen de afgelopen tijd op begrafenissen van PKK-strijders. Een duidelijk bewijs dat de politiek banden heeft met terroristen, zegt de regering. "Als die begrafenis in Diyarbakir is, dan is het waarschijnlijk van een familielid van iemand die op ons gestemd heeft", verdedigt Arsimet zich.
Binnen de Koerdische beweging wordt dat niet raar gevonden. Iedereen kent wel iemand die bij de PKK zit. "Wij zijn door deze mensen gekozen. Tijdens de verkiezingen hebben we ze beloofd dat we er voor ze zullen zijn in hun goede en slechte dagen. Het hoort bij onze cultuur om ook de pijn te delen."
Bilal Özkan, waarnemend burgemeester van Sur
De andere kant van het verhaal is te horen uit de mond van Bilal Özkan. Hij werd door de regerende AK-partij aangewezen in het eeuwenoude stadsdeel Sur van Diyarbakir, nadat daar de gekozen Koerdische burgemeester was afgezet. Volgens Özkan werkte de Koerdische burgemeester samen met de PKK.
"Terwijl de operatie tegen terreur bezig was in Sur, waren de graafmachines van de gemeente greppels aan het graven. Ze hielpen de terroristen", zegt Özkan . Over de vraag of de PKK zich die machines niet gewoon had toegeëigend, wil hij het niet hebben. "Alle gemeentelijke diensten zijn ingezet voor de terroristen."
Het is niet te controleren of die beschuldiging klopt. Het strijdtoneel in Sur is al meer dan een jaar lang afgesloten van de buitenwereld. Maar duidelijk is dat tienduizenden mensen zijn gevlucht en een groot deel van de wijk is vernietigd. Dat bleek voor de zomer al uit satellietbeelden die de NOS opvroeg.
De opdracht die staatsambtenaar Özkan uit Ankara heeft meegekregen, is dan ook vooral: wederopbouw. "Ik ben geen politicus, ik ben een uitvoerder", zegt hij. En het is duidelijk dat hij een flinke zak geld heeft om de wijk snel op te bouwen. Waar de gevechten voorbij zijn, wordt al gewerkt aan straten en gevels.
"Ons doel is om een plek te bouwen waar mensen kunnen werken en waar diensten geleverd worden. Als dat voor elkaar is, komt de vrede vanzelf", is zijn overtuiging.
Hij wil niets weten van de kritiek dat vrede niet te bereiken is als de gekozen politici aan de kant worden geschoven. "Zij hebben hun kans gehad", zegt Özkan. "Als ze er echt voor de mensen waren, waarom hebben ze de problemen dan niet opgelost?" Verder verwerpt hij de vraag. "Het is niet aan mij op dat verder te bediscussiëren. En al helemaal niet aan het buitenlandse publiek."
