Is de EU wel of niet op weg naar Europees leger?
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken zijn het eens geworden over versterking van de Europese defensiesamenwerking. Ook zien zij een grotere rol voor de EU op het wereldtoneel. Sinds de aanslagen in Parijs is er gesproken over de nauwere samenwerking.
Wat gaat een versterkte Europese defensiesamenwerking in de praktijk betekenen? Vier vragen:
Komt er een Europees Leger?
Nee, voorlopig niet. De buitenland- en defensie-baas van de EU Frederica Mogherini ontkent met klem dat een versterkte samenwerking op het gebied van defensie een stap is naar een Europees leger. Ook de Belgische minister van Defensie Steven Vandeput ziet het er niet van komen: "Europa is daar niet klaar voor. Lidstaten houden vast aan hun eigen belangen."
De Duitse minister van Defensie Ursula von der Leyen, één van de drijvende krachten achter de Europese defensiesamenwerking wil ook nog niet zover gaan. "Dit is een grote stap, maar we moeten nog heel veel doen om het gerealiseerd te krijgen", zo zegt ze.
Kost dit niet nog meer geld?
Dat is niet de bedoeling. De betrokken landen hadden al eerder afgesproken om de komende jaren de defensie-uitgaven te verhogen. Bovendien wordt er al veel samengewerkt tussen de verschillende EU-landen.
Nederland en België hebben gisteren nog aangekondigd om samen fregatten en mijnenvegers te kopen, zodat de kosten enigzins gedrukt kunnen worden. Ook de Koninklijke landmacht heeft samen met Duitsland een legerkorps. Het Nederlandse Korps Mariniers trekt vaak op met de Britten en ook in het Midden-Oosten ondersteunt Nederland de Belgen.
Zou dit de NAVO kunnen vervangen?
De NAVO blijft gewoon bestaan. NAVO secretaris-generaal Stoltenberg is blij met iedereen die meer aan defensie wil doen. Hij wil samenwerken, zoals bij het oppikken van vluchtelingen op de Middellandse zee.
Bij de NAVO weten ze dat samenwerking in Europa vooral veel praten behelst en dat het grote voordeel van de NAVO vooral de slagkracht is: korte commandolijnen. Toch juicht de NAVO iedere Europese investering in de eigen veiligheid toe.
Bij situaties die een grote militaire inzet vereisen, zal de NAVO nodig blijven. Ook bij conflicten buiten Europa zal het trans-Atlantische samenwerkingsverband tussen de EU en de VS niet worden losgelaten.
Gaat dit nu wel lukken?
De Europese Unie spreekt sinds het verdrag van Maastricht van 1992 al de wens uit meer samen te werken op defensiegebied. Dat gaat moeizaam, omdat elke keer de tegenstrijdige belangen te groot zijn.
Ditmaal zijn behalve Frankrijk en Duitsland ook landen als Polen en Hongarije voorstander van een sterke Europese defensie. Premier Rutte zei bij de EU-top in Bratislava in september dat Nederland, ongeacht wat de Europese ministers besluiten, zelf gaat over de inzet van Nederlandse militairen.
De versterkte samenwerking die de ministers nu voorstellen, zal waarschijnlijk bestaan uit het onderling afstemmen van de ontwikkeling en aankoop van nieuwe wapens, zoals drones en tankvliegtuigen. De komende maanden gaat Frederica Mogherini een actieplan opstellen.
