'Heel belangrijk hoe Trump op deze vreemdelingenhaat reageert'

Wat er in het Verenigd Koninkrijk gebeurde na de brexit, lijkt nu ook in de VS aan de gang. Sinds de uitslag van de presidentsverkiezingen regent het op sociale media meldingen van openlijke vreemdelingenhaat. "Het is van groot belang hoe Trump daarop reageert", zegt de Nederlander Cas Mudde telefonisch vanuit Georgia.

Mudde is politiek wetenschapper, gespecialiseerd in politiek extremisme en woont al acht jaar in de VS. "Tijdens zijn campagne had Trump een enorme acceptatie voor geweld tegen opposanten. Hij moedigde het zelfs aan. Maar als hij dit niet afkeurt, dan voelen de minderheden zich echt belazerd. Met alle gevaren van dien."

'Ga terug naar je eigen land'

De afgelopen dagen kregen talloze Latijns-Amerikanen, Afro-Amerikanen en moslims naar eigen zeggen te maken met racisme. Van scheldpartijen op straat, hakenkruizen gespoten met graffiti tot het afrukken van een hoofddoekje bij een moslima, schrijft CNN. Harde cijfers van het aantal meldingen ontbreken.

"Iemand op straat riep naar een van mijn medewerkers van Latijns-Amerikaanse afkomst: ga terug naar waar je vandaan komt", schrijft iemand op Twitter. Op dat medium zijn talloze voorbeelden te vinden.

Maar beschuldigingen zijn er ook andersom. Er circuleren filmpjes op Twitter van vechtpartijen waarin juist de Trump-aanhangers het slachtoffer zijn. Zo zou een meisje in elkaar geslagen zijn omdat ze op Instagram had gezegd dat ze fan is van de Republikein.

Het is vrijwel onmogelijk te zeggen bij hoeveel meldingen het daadwerkelijk om een hate crime gaat. Toch denkt Mudde dat een toename in racistisch gemotiveerde incidenten aannemelijk is. "Hoewel de data niet erg betrouwbaar zijn, zien we vaak een toename na dit soort gebeurtenissen. Net als bij 9/11 of de brexit: zoiets is een trigger die zorgt voor een piek in het aantal hate crimes."

Xenofobe onderbuikgevoelens worden makkelijker geuit, omdat sommigen denken dat ze daar het recht toe hebben. Mudde: "Ze voelen zich gesterkt dat 'hun man' nu president is en niet meer 'die zwarte'. Racisten voelen zich gesterkt door de uitslag en denken: wij zijn de meerderheid."

De radicale reacties zijn volgens hem vooral korte oplevingen die daarna terugzakken naar de 'normale' niveaus. "Dan wordt het niet meer als belangrijk genoeg gezien door de media om er massaal over te berichten. Want we zien nu ook een forse toename aan berichtgeving over racistisch gemotiveerde incidenten."

De Nederlander verwijst onder meer naar het bericht dat de Ku Klux Klan een rally gaat houden ter ere van de winst van Trump. "Er zijn geregeld van dit soort bijeenkomsten, maar het krijgt nu aandacht omdat het aan Trump gekoppeld is. Normaal komt er slechts dertig man op af. Zolang daar geen duizenden mensen bij komen, is het niet echt iets nieuws."

'Weinig veranderding'

Islamofobische scheldpartijen en geweld zijn volgens Mudde al jaren aan de orde van de dag in de VS. Vooral na terroristische aanslagen is het raak. "Wat dat betreft zal er niet veel veranderen." Hij denkt niet dat er sprake is van een nieuwe norm. "Het aantal incidenten zal wellicht iets hoger komen te liggen dan ervoor, maar het is erg afhankelijk van Trumps reactie nu."

De Nederlander gaat er niet van uit dat het tot een massale confrontatie komt tussen voor- en tegenstanders van de nieuwe president. "Er zijn wel protesten, maar die komen maar van een kant. Ik kan me geen grote pro-Trump demonstraties herinneren. Je ziet meestal alleen in dictaturen dat voorstanders van een persoon massaal de straat op gaan."

Toch sluit Mudde niet uit dat het tot geweldsuitbarstingen komt tussen kleine groepen. "Ik leef in een land waar ongeveer evenveel vuurwapens zijn als mensen. Dus er hoeft maar een gek bij te zitten en het gaat fout. Maar ja, dat is Amerika."