Waarom wel aardbevingen in Italië en niet in Noorwegen?
Voor de tweede keer in een week is Italië getroffen door een zware aardbeving. Deze zomer was er al de verwoestende aardbeving in Amatrice, die aan bijna 300 mensen het leven kostte. De Italianen hebben vaker te maken met forse aardschokken: in 2012 waren er twee bevingen bij Modena en in 2009 werd het 13e-eeuwse stadje L'Aquila door een aardbeving verwoest.
In Italië komen aardschokken dus vaker voor, maar in andere delen van Europa horen we er veel minder over. Hoe aardbevingsgevoelig is Europa?
Tektonische platen
Aardbevingen hebben hun oorsprong in de tektonische platen waar we op leven. In het Middellandse Zeegebied komen twee platen bij elkaar: de Afrikaanse en de Euraziatische plaat. Dat veroorzaakt spanningen in de ondergrond. Schokken komen voor op de randen van die platen, die continu in beweging zijn.
De Afrikaanse plaat zakt in het zuiden van Europa onder de Euraziatische, en dat veroorzaakt geregeld aardbevingen.
"Italië behoort tot de meer actieve gebieden", zegt geofysicus Rob Govers van de Universiteit Utrecht. "Iets actiever nog dan Griekenland en Turkije."
Zo'n 5 miljoen jaar geleden botsten de Afrikaanse plaat en de Euraziatische plaat op elkaar, op de plek waar tegenwoordig Italië ligt. Daardoor werd het gebergte de Apennijnen opgestuwd. Die platen duwen nu minder tegen elkaar, waardoor het gebergte langzaam uit elkaar valt. "Dat is dus de oorzaak van de beving", zegt Govers. "Dat uit elkaar vallen gebeurt met schokken."
Volgens Govers had de aardbeving in L'Aquila zeven jaar geleden precies dezelfde oorzaak.
Onder Griekenland en Turkije zijn de platen nog niet gebotst. "Daar zinkt de Afrikaanse plaat redelijk makkelijk onder Griekenland. Maar dat veroorzaakt dus wel veel aardbevingen."
In het noorden van Europa, zoals in Noorwegen, zijn er veel minder bevingen. Dat komt omdat het noorden midden op de plaat ligt en verder van de plaatgrenzen af.
Hoe vaak komen aardbevingen voor in Europa? "Er komen wekelijks bevingen voor in Griekenland, Turkije en Italië", zegt seismoloog bij het KNMI Läslo Evers. "Dat zijn kleinere bevingen. Grote bevingen komen minder vaak voor."
En die vallen ook niet goed te voorspellen. "Je weet dat dit gebeurt in de regio, maar je weet niet wanneer."
Nederland
Elke plaat heeft breuklijnen. Een grote breuklijn loopt bijvoorbeeld over de Alpen, maar zolang er op de breuklijn geen activiteit is, is er niet zoveel aan de hand.
Ook in Nederland loopt een breuklijn. In 1992 was er door bewegingen in het breuksysteem een uitzonderlijk sterke aardbeving bij Roermond, met een kracht van 5,8. "Maar die valt in de categorie 'eens in de 1000 jaar'", aldus Rob Govers.
