'Gaat een ambtenaar straks de blaadjes van het spoor halen?'

"Voorbarig en onverstandig", "De reiziger schiet hier niets mee op" en "Het is juist goed om de liberalisering terug te draaien". De meningen over de plannen om ProRail bij het ministerie onder te brengen, lopen uiteen, maar de kritiek klinkt het hardst.

Een deel van de oppositiepartijen in de Kamer snapt niet waarom juist nu de organisatie van de spoorbeheerder wordt gewijzigd. Ook vakbond FNV Spoor en de ondernemingsraad van ProRail zelf, voelen er niets voor.

FNV Spoor vindt de stap van het kabinet voorbarig en onverstandig. "Voor de zomer is naar aanleiding van Fyra- debat besloten om vier scenario's voor de toekomst van ProRail te onderzoeken, zodat het kabinet na de verkiezingen een keuze kan maken. Als de staatssecretaris nu besluit om ProRail al onder het ministerie te brengen, sluit ze op voorhand mogelijkheden uit, daar zijn we niet voor", zegt bestuurder Jacqueline Lohle in het NOS Radio 1 Journaal.

Volgens FNV zitten medewerkers van ProRail er niet op te wachten om ambtenaar te worden. "Het zijn vakmensen op het spoor, dat willen ze graag samen met de andere spoorbedrijven doen. Zorg vooral dat bedrijven meer naar elkaar toe komen, en niet verder van elkaar af."

Lohle wijst erop dat de nieuwe directie van ProRail pas een half jaar in dienst is. "Geef de nieuwe directie de kans om orde op zaken te stellen. De prestaties zijn nu beter en de financiën zijn op orde. Geef de mensen de kans." FNV beraadt zich op stappen.

Oppositiepartij CDA is ook geen voorstander van de plannen van het kabinet. Kamerlid Geurts waarschuwt voor een langere periode van onzekerheid. "De reiziger schiet hier niets mee op", zegt hij. "De nut en noodzaak is onduidelijk, dat moet je wel duidelijk hebben voor je zoiets onderneemt."

Ook Geurts vindt dat de nieuwe directie de tijd moet krijgen. "We vinden dat dat directeur Pier Eringa goed functioneert. Ongeveer 90 procent van de treinen rijdt op tijd, dat is nog nooit zo hoog geweest. Laat het nieuwe management zich nou bewijzen."

Opportunisme

Hij wijst erop dat de organisatiestructuur straks hetzelfde wordt als die bij de Belastingdienst. "Je weet wat er nu daar plaatsvindt. Hebben we er daar nu beter zicht op? Volgens mij is dat niet het geval."

Het Kamerlid denkt dat de plannen van staatssecretaris Dijksma vooral politiek opportunistisch zijn ingegeven. "Ik vraag me echt af of een ambtenaar bij het ministerie straks blaadjes het spoor gaat weghalen. Als er wat verkeerd gaat in een ziekenhuis gaat de minister van Volksgezondheid toch ook niet ziekenhuizen nationaliseren? Ik snap heel goed dat medewerkers van ProRail woedend zijn."

Niet alleen vanuit de politiek en de sector zelf klinkt kritiek. Hoogleraar Wijnand Veeneman van de TU Delft noemt het "een bijzondere stap" van Dijksma. "In de sector zeggen ze allemaal doe het nou niet. We hebben nu net een vorm gevonden waarin we we goed presteren."

Volgens Veeneman is de sector zelf hard bezig met het oplossen problemen op het spoor. Onderbrengen bij de overheid, zal daar weinig aan bijdragen, zegt de hoogleraar. "De staatssecretaris zal haar eigen redenen hebben, dit gaat niet over verbetering van dienstverlening."

Weinig knoppen

Volgens de hoogleraar is het wel logisch dat Dijksma deze maatregel neemt. "Er gaan steeds dingen mis op het spoor, hoewel het nu even beter lijkt te gaan, maar als je staatssecretaris bent, zijn er verder weinig knoppen waar je aan kan draaien."

Het samenvoegen van NS en ProRail zou volgens sommigen een goede volgende stap zijn. Hoe logisch het ook klinkt, Veeneman zegt dat in het buitenland bewijst dat dit niet helpt. "Als je internationaal naar vergelijkbare situaties kijkt, levert dat geen betere prestaties op. Ook als ze samengevoegd zijn binnen één bedrijf, zie je dat de infrastructurele tak en de treinen los van elkaar werken."

Coalitiepartij PvdA verdedigt het besluit om de spoorbeheerder weer terug te brengen bij de overheid. Kamerlid Hoogland vindt het een goede stap dat nu de fout om dat ooit te liberaliseren, teruggedraaid wordt. "Zodat er betere controle kan plaatsvinden op al het belastinggeld dat daarnaartoe gaat."

De overheid heeft straks veel meer inzicht in de financiën, denkt het Kamerlid. "Het gebeurt nu te vaak dat een bewindspersoon met vragen vanuit de Tweede Kamer bij ProRail moet gaan bedelen om informatie. Dat is een vreemde situatie."

Bangmakerij

Tegenstanders van de samenvoeging zeiden gisteren dat de prijs van de treinkaartjes mogelijk omhoog moet, omdat ProRail straks niet meer die 21 procent btw kan verreken. Volgens Hoogland is dat niet waar. "Het is quatsch, bangmakerij. Dit is juist niet wat we willen, de sector niet, ook het kabinet wil dat niet. Als niemand dat wil, moet je regelen dat er geen extra kosten komen. Als er btw betaald moet worden, mag dat nooit worden afgewend op de reiziger."