Nederlandse klokkenluider Pakistaanse atoomspionage wil eerherstel

Klokkenluider Frits Veerman, die de grote atoomspionage uit de jaren 70 aan het licht bracht, stapt naar het Huis voor de Klokkenluiders. Hij wil eerherstel en een schadevergoeding omdat hij vindt dat de Nederlandse overheid hem slecht en onrechtvaardig heeft behandeld.

Veerman waarschuwde veertig jaar geleden tevergeefs voor de Pakistaanse spion Abdul Khan. Die bleek later gevoelige informatie te hebben gestolen bij Urenco, een producent van verrijkt uranium. Veerman raakte destijds zijn baan kwijt, en zijn carrière was voorbij.

"Deze zaak is te groot om in de doofpot te stoppen, voor mij persoonlijk, maar ook voor de wereld. Nederland is medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van de Pakistaanse atoombom", zegt Veerman.

Frits Veerman was in de jaren 70 technicus bij het Fysisch Dynamisch Onderzoekslaboratorium. Daar was hij, samen met de Pakistaanse wetenschapper Abdul Khan, betrokken bij de ontwikkeling van de ultracentrifuge bij Urenco in Almelo. Daarmee kan uranium worden verrijkt voor kerncentrales en atoombommen.

Khan speelde deze gevoelige informatie ongehinderd door aan zijn vaderland. Veerman, die bevriend was met Khan, kreeg argwaan omdat de Pakistaan steeds meer informatie opvroeg. Ook kwam Veerman eens bij hem thuis waar hij allerlei gevoelige informatie zag liggen. Veerman waarschuwde voor de spionage door zijn collega, maar er werd niet naar hem geluisterd.

Toen de spionage toch aan het licht kwam, werd Veerman drie dagen verhoord in de Penitentiaire Inrichting Amsterdam Overamstel, ook wel bekend als de Bijlmerbajes.

"Ik ben als een crimineel behandeld", zegt Veerman. "Het was heel angstig." Ook in de weken, maanden en jaren erna is hij nog geregeld verhoord door de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Khan zelf kwam in 1975 niet meer terug van een vakantie in Pakistan. Hij werd in 1983 door een Nederlandse rechtbank veroordeeld voor spionage. In 1985 werd dit vonnis vernietigd vanwege een vormfout.

Veerman moest al die tijd zijn mond houden van de autoriteiten. "Maar ik kan hier niet over zwijgen. Ook jonge mensen moeten weten wat er is gebeurd in Nederland." Het Huis van de Klokkenluiders bestaat sinds juli van dit jaar. Veerman besloot zich te melden.

Atoombom

SP-Kamerlid Ronald van Raak heeft de Klokkenluiderswet en het Huis voor de Klokkenluiders bedacht. "Deze zaak laat zien dat klokkenluiders soms belangrijke zaken aan het licht brengen. Die moeten bescherming krijgen, niet hun carrière stuk zien lopen."

Van Raak wil ook weten wat de betrokkenheid was van de Amerikaanse CIA en de Nederlandse BVD bij dit schandaal. Dat zou de toezichthouder op de Veiligheidsdiensten, de CTIVD, moeten onderzoeken. "Er is een Pakistaanse atoombom gekomen", zegt Van Raak. "Er is atoominformatie doorverkocht aan Noord-Korea, Iran en misschien aan Syrië en Libië, waar die mogelijk in handen is gekomen van terroristische organisaties."

De juristen van het Huis voor de Klokkenluiders gaan beoordelen of ze de zaak in behandeling nemen.