Aangifte tegen Asscher wegens AOW-betalingen aan kolonisten

• 

  Hugo van der Parre

  Researchredacteur

Tegen minister Asscher van Sociale Zaken is aangifte gedaan wegens een mogelijk ambtsmisdrijf. Advocatenkantoor Prakken d'Oliveira doet dat, omdat de minister welbewust in strijd met de wet volledige AOW-pensioenen heeft laten uitkeren aan mensen die wonen in de illegale nederzettingen in de Palestijnse gebieden.

Kern van de zaak is dat Sociale Zaken al jaren AOW uitkeert aan enkele tientallen gepensioneerden die eerder in Nederland woonden en nu leven in nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Onder hen zijn zeven overlevenden van de Holocaust.

Volgens de Wet beperking export uitkeringen, die sinds 2006 van kracht is, zouden die uitkeringen echter met 50 procent moeten worden gekort. Weliswaar is er een verdrag met Israël, maar de bezette gebieden zijn daarvan uitgesloten, omdat Nederland de zeggenschap van Israël daarover niet erkent.

Gevoelig

NRC Handelsblad onthulde afgelopen juni dat achtereenvolgende kabinetten er alles aan hebben gedaan om de gepensioneerden niet te hoeven korten. De relatie met Israël was daarvoor te gevoelig, het schuldgevoel over de Tweede Wereldoorlog te groot.

NRC liet aan de hand van documenten zien dat op diverse momenten is geprobeerd de wet uit te voeren, maar dat dit onder druk van de Joodse kolonisten, Israël en enkele ministers werd nagelaten.

Dat gebeurde ook toen de Sociale Verzekeringsbank, die de betalingen doet, herhaaldelijk aangaf dat er geen rechtsgrond is voor de volledige uitkeringen aan bewoners in de bezette gebieden.

Vervolgen

Advocaten Pestman en Zegveld treden op namens drie particulieren en twee stichtingen die zich inzetten voor eerbiediging van de mensenrechten, onder meer in de Palestijnse gebieden. De stichtingen zijn Article 1 Collective en stichting Al Haq.

In een brief aan voorzitter Arib van de Tweede Kamer leggen ze uit wat ze willen: volgens de Wet ministeriële verantwoordelijkheid kunnen vijf of meer Kamerleden een voorstel doen om een bijzondere enquêtecommissie in te stellen die onderzoek doet naar een ambtsmisdrijf.

Op basis van de conclusies uit dat onderzoek kan de Kamer beslissen of een opdracht tot vervolging van de minister moet worden gegeven. De procureur-generaal bij de Hoge Raad moet dat dan uitvoeren.

Uitzondering

De klagers vinden dat Asscher "strafrechtelijk laakbaar heeft gehandeld door in 2014, toen hij over de situatie geïnformeerd is, willens en wetens de beslissing te nemen de wet opzij te zetten en door te gaan met het volledig uitkeren van de AOW in de bezette gebieden".

Ze verwijten de minister dat hij het vertrouwen in het openbare gezag en de rechtsstaat heeft ondergraven en dat hij door zijn optreden het parlement en daarmee de democratische controle terzijde heeft geschoven.

Naar aanleiding van de NRC-publicaties in juni vroegen Kamerleden opheldering aan de minister. Die gaf vervolgens na een intern onderzoek toe dat voor elf ouderen een uitzondering was gemaakt, terwijl ze wel gekort hadden moeten worden. De regeling geldt niet voor 'nieuwe gevallen', oftewel AOW'ers die na 1 januari van dit jaar naar bezet gebied zijn verhuisd.

Nog nooit gelukt

Advocaat Pestman noemt het uniek als de minister via deze procedure zou worden vervolgd. De wet waarop de procedure is gebaseerd, stamt uit het midden van de 19e eeuw en de afgelopen 100 jaar is nog nooit een bewindsman via deze weg vervolgd. Er zijn wel pogingen gedaan, maar die zijn op niets uitgelopen.

Kamervoorzitter Arib laat weten dat ze de brief van de advocaten onder de aandacht van alle Kamerleden brengt. Als inderdaad vijf Kamerleden een verzoek indienen, kan de Kamer bij meerderheid besluiten een onderzoekscommissie in te stellen.