Het is 11 september, 15 jaar na de aanslagen in New York

Het is dinsdag 11 september 2001, 08.46 uur Amerikaanse tijd. Het eerste vliegtuig boort zich in een van de Twin Towers in New York. Mensen op straat denken dat het een ongeluk is. Totdat zeventien minuten later het tweede vliegtuig in de andere toren vliegt.

De aanslagen waarbij bijna 3000 doden vallen, hebben niet alleen in de Verenigde Staten enorme impact, maar in de hele wereld. De aanval wordt opgeëist door het terreurnetwerk al-Qaida, dat samenwerkt met het Taliban-bewind in Afghanistan. Een verzoek van de Amerikaanse regering om al-Qaida-leider Osama Bin Laden uit te leveren, wordt door het Taliban-regime geweigerd.

"In de uren na de aanslag zag je een grote verandering in de houding van de VS", zegt politicoloog Bette Dam. "We hebben te maken met een gigantische vijand, was de teneur. Amerika riep Afghanistan uit tot terreurstaat en begon een oorlog."

Volgens Dam hadden Amerikanen de oorlog die in Afghanistan volgde nodig. "Amerika stond met lege handen, er was behoefte aan een vijand. Maar eigenlijk was de vijand niet zo groot als gedacht."

Binnen een maand werd het Taliban-regime ten val gebracht, maar Osama bin Laden werd niet gevonden. Na de oorlog in Afghanistan volgde in maart 2003 de aanval op het Irak van Saddam Hussein. Het was de volgende fase in 'the war against terror' (de strijd tegen terrorisme). Het Iraakse regime had volgens de regering-Bush ook banden met al-Qaida. "Irak werd erbij gesleept om een grotere vijand te creëren", legt Allard Wagemaker, militair attaché bij Defensie uit.

Niet alleen in het Midden-Oosten werd de war on terror gevoerd, ook in de VS. Daar werd de Patriot Act in het leven geroepen, die ervoor zorgde dat de Amerikaanse veiligheidsdiensten bijna ongelimiteerde mogelijkheden kregen om mail- en telefoonverkeer van verdachte personen in de gaten te houden.

Nederland

Ook in Nederland had 9/11 grote repercussies. De discussie over de integratie van moslims kreeg een scherpe toon. Pim Fortuyn woelde het politieke landschap om met scherpe uitspraken over de islam. De toon werd nog harder na de moord op cineast en islamcriticus Theo van Gogh, die uit naam van de islam werd gepleegd door Mohammed B.

Het maakte mede de weg vrij voor de opkomst van Geert Wilders, die de islam neerzette als een fascistische ideologie.

Vijftien jaar later

Op de plek waar de Twin Towers stonden is een herdenkingsmonument geplaatst. Het monument op Ground Zero bestaat uit twee waterbassins. Die liggen op de plek waar de torens ooit stonden. Het werd vijf jaar geleden geopend en is sindsdien een populaire trekpleister. Ruim 23 miljoen mensen brachten er al een bezoek.

Het in 2014 geopende National September 11 Memorial Museum, ook op Ground Zero, trok al 4 miljoen bezoekers.

Tot op de dag van vandaag gelden in de VS strenge veiligheidsmaatregelen. Op drukke plekken zoals bij het monument, maar ook op luchthavens, wordt nog steeds streng gecontroleerd.

Herdenking

De ramp wordt vandaag op verschillende plekken herdacht in de VS. De namen van de slachtoffers worden voorgelezen bij het monument bij Ground Zero en Obama woont een ceremonie bij in het Pentagon in Washington.

Bij de herdenking bij het monument zal zes keer worden gepauzeerd. Elke pauze staat voor een moment op 9/11: de momenten waarop de vliegtuigen de torens raken, het instorten van de torens, en de aanvallen met twee andere vliegtuigen op andere plekken in Amerika. Een van die vliegtuigen boorde zich in het Pentagon in Washington en het andere crashte in een weiland in Pennsylvania.

Afghanistan

In Amerika is men inmiddels niet echt meer bezig met de oorlogen in Irak en Afghanistan, zeggen de deskundigen. "De westerse gemeenschap is nu minder betrokken bij de hele situatie in Afghanistan. Terwijl de situatie daar niet de goede kant op gaat", zegt Defensie-attaché Wagemaker.

Wagemaker doelt onder meer op de opmars van de Taliban in het land. "Sinds 9/11 zijn er zeker ook goede dingen gebeurd, er is een beetje vrede gecreëerd. Maar het is een illusie dat vrede met militair geweld geregeld kan worden. De bevolking moet dat zelf doen. Militaire inzet is nodig, maar de rest moet door het land zelf geregeld worden."

Dat vindt politicoloog Dam ook. "Er kan vrede in het land ontstaan. Alleen moeten we minder vechten en meer praten. Dan is er nog hoop."