Moeder Teresa heilig verklaard, maar nog steeds omstreden

• Hans Brom

  Buitenlandredacteur

Zo sober als haar leven was, zo complex is de organisatie rond de heiligverklaring van Moeder Teresa op het Sint-Pietersplein morgen in Rome. Precies 19 jaar geleden overleed ze.

Het zal stampvol zijn op het plein. Er worden zeker 100.000 pelgrims verwacht en dertien staatshoofden en regeringsleiders. Ze worden bewaakt door scherpschutters op de daken en duizenden politieagenten in en rond het Vaticaan, uit angst voor aanslagen door IS.

Nobelprijs

De heiligverklaring van Moeder Teresa is enigszins omstreden, al ontkent niemand dat ze iets groots heeft verricht. In 1910 werd ze in de Macedonische hoofdstad Skopje geboren als Agnes Gonxha Bojaxhiu. Als 19-jarige ging ze naar Calcutta in India en werd daar hoofd van een nonnenschool. In 1946 richtte ze daar haar eigen orde op om hulp te geven aan iedereen die maatschappelijk tussen wal en schip was gevallen. Een gat dat in India onpeilbaar diep kan zijn. Wereldwijd was er bewondering voor haar en in 1979 kreeg ze de Nobelprijs voor de Vrede.

En toch zijn er groepen die vraagtekens hebben bij haar heiligverklaring.

Moeder Teresa hing een zeer orthodoxe vorm aan van het katholicisme. Het menselijk lijden zag zij als het hoogst bereikbare, want alleen op die manier kun je enigszins een gevoel krijgen bij het lijden van Christus. Maar die opvatting mondde volgens haar critici uit in zeer ongewenste praktijken. In haar ziekenhuis in Calcutta was paracetamol de zwaarste pijnstiller, naalden werden niet of nauwelijks gesteriliseerd en de voorzieningen waren onnodig primitief.

Misstanden

Critici zeggen ook dat Moeder Teresa weliswaar armoede bestreed, maar niets deed aan de oorzaken ervan. Zieken, stervenden en misdeelden konden bij haar terecht, maar aan de oorzaken van de maatschappelijke misstanden deed ze niets. Abortus en anticonceptie wees ze af.

Ook de financiering van haar opvanghuizen was vaak schimmig. Zo zou ze geld hebben aangenomen van financiers met een bedenkelijke reputatie, zonder dat ze daar ooit openheid van zaken over wilde geven.

Het wordt Moeder Teresa ook aangerekend dat zij het lijden dat ze vroeg van iedereen om haar heen, soms niet voor haarzelf gold. Op momenten dat haar gezondheid haar in de steek liet, werd ze verpleegd in een privékliniek.

Johannes Paulus II

In ieder geval is het ongebruikelijk dat iemand zo kort na het overlijden al zalig en vervolgens heilig wordt verklaard. Soms laat het Vaticaan er eeuwen overheen gaan, zodat de betekenis en de reputatie van iemand wat kan uitkristalliseren.

Het was paus Johannes Paulus II die vaart achter de procedure zette, vooral omdat het geestelijk en lichamelijk lijden van Moeder Teresa hem aansprak.

Natuurlijk waren er na een periode van honderd jaar slechts goede herinneringen overgebleven. Nu is het een vrouw die onnoemelijk veel deed voor de "armsten onder de armen", maar die door haar overtuiging het voor haarzelf en de mensen om haar heen moeilijker maakte dan noodzakelijk.

En zo wordt Moeder Teresa morgen een heilige met nog steeds menselijke kantjes.