VN spekt vrienden van Assad: soms kan het niet anders, 'maar vaak wel'

De Verenigde Naties hebben tientallen miljoenen dollars betaald aan organisaties in Syrië die nauw verbonden zijn met het regime van president Bashar al-Assad, blijkt uit onderzoek van de Britse krant The Guardian. Volgens de VN is dat nodig om de grote hulpoperatie in het land mogelijk te maken.

"Het is heel ironisch, want eigenlijk betaalt de VN de veroorzakers van de catastrofe in Damascus om bij de catastrofe te helpen", zegt Reinoud Leenders op NPO Radio 1. Leenders deed onderzoek naar de kwestie voor de Londense universiteit King's College.

De VN zegt geen keuze te hebben en wel in zee te moeten gaan met de organisaties. "Door de zeer onveilige omgeving in Syrië is het moeilijk om partners te vinden die actief zijn in belegerde en moeilijk bereikbare gebieden", zegt een woordvoerder tegen The Guardian.

Volgens Leenders klopt dat gedeeltelijk. "In sommige gevallen kan de VN niet anders. Zo is er bijvoorbeeld maar een aanbieder van mobiele telefonie en dat is toevallig de achterneef van Assad." De VN betaalde de afgelopen jaren 700.000 dollar aan dat bedrijf.

Maar voor de samenwerking met veel andere bedrijven zijn ook alternatieven, zegt Leenders. "Voor de aanlevering van bijvoorbeeld luiers kan de VN ook gebruikmaken van import." Zo betaalde de VN ook 4 miljoen dollar aan een brandstofleverancier, die op de sanctielijst van de Europese Unie staat. Dat is volgens Leenders niet nodig.

"Maar de invloed van Assad is groot, dat ze zich niet geheel kunnen afzonderen van alle bedrijven die gelieerd zijn aan het Assad-regime." Toch is er wel een balans mogelijk, vindt Leenders. "De afgelopen jaren is de balans volledig scheef gegroeid." Van de 1,1 miljard dollar die de VN vorig jaar spendeerde, stroomde 900 miljoen via Damascus. Het regime bepaalt zo de inhoud en bestemming van hulpkonvooien.

Meer transparantie

De onderzoeker acht het nodig dat donoren van de Verenigde Naties meer transparantie eisen. "De donoren zijn te passief. Ze geven geld aan de VN om Syrië te helpen, maar controleren vervolgens helemaal niet waar dat geld heen gaat. Ook Nederland doet dit."

Ook is volgens Leenders een intern onderzoek bij de VN nodig. "Zo kunnen VN-onderhandelaars dan tegen bedrijven in Damascus zeggen: 'we kunnen niet meer met jullie samenwerken, want wij moeten terugrapporteren aan de VN'."