De echo van Utøya 5 jaar later: 'mama, zo bang dat ik doodga...'

"Ik ben zo bang, er liggen veel dode lichamen om me heen, zeker wel 10."

"Er komt hulp aan, hou vol! Je bent de sterkste persoon die ik ken!"

De 16-jarige Astrid en haar moeder voeren dit sms-gesprek op het moment dat Anders Breivik, vandaag vijf jaar geleden, op het Noorse eiland Utøya een bloedbad aanricht. 69 mensen komen hierbij om het leven.

"Mama, ik ben zo bang dat ik doodga..."

"Astrid, je gaat niet dood, je moet helemaal stil blijven liggen."

Terwijl Breivik met een automatisch geweer de veelal jongeren neerschiet die voor een kamp van de Arbeiderspartij bijeen zijn, proberen anderen zich te verschuilen. Veel doodsbange jongeren grijpen naar hun telefoon en sturen berichten naar hun eveneens bange ouders.

Nooit meer vergeten

Van deze berichten is nu een unieke tentoonstelling samengesteld op het eiland waar de terreuraanslag in 2011 plaatsvond. De expositie staat in een herinneringscentrum en is bedoeld om nooit meer te vergeten wat er zich in 2011 afspeelde op Utøya.

Jørgen Frydness stelde de expositie samen en bezocht veel overlevenden en nabestaanden van de slachtoffers. Niemand had bezwaar tegen het tonen van de berichten, zegt hij. "De boodschappen nemen je mee terug in de tijd en maken op een heel persoonlijke manier duidelijk wat er is gebeurd. De smsjes geven me de rillingen."

Door het lezen van de boodschappen komt de doodsangst van de jongeren heel dichtbij. De 15-jarige Benedicte Vatndal Nilsen zoekt op het moment van de aanslag contact met haar moeder Beate:

"Mama, dit gaat niet goed. We worden aangevallen met automatische wapens."

"Wat voor wapens?"

"Bel de politie en zeg dat ze moeten komen."

In eerste instantie gelooft Beate haar dochter niet. Als duidelijk is dat er zich een drama afspeelt op het eiland, vraagt ze haar dochter om haar te bellen. Dat doet Benedicte. Het gesprek duurt 47 seconden, het meisje fluistert, terwijl haar moeder schoten hoort:

"Wat er ook gebeurt mama, vergeet nooit dat ik van je hou."

En dan wordt het contact verbroken. Beate probeert tevergeefs via berichten het contact te herstellen:

"Ik heb de politie gesproken, ze zijn er bijna. Bel me, kan ik je komen halen?

"Bel me, kan ik je komen halen?"

"Bel me alsjeblieft, ik moet weten waar je bent zodat ik je kan komen halen."

Maar ze krijgt geen antwoord. Later blijkt dat Benedicte in haar buik is geschoten en daarna is overleden. Ze schuilde samen met dertien anderen achter het pomphuisje op het eiland, maar ze konden niet ontkomen aan Breivik.

Astrid overleeft het wel en sms't haar moeder:

"Ik leef nog!"

"Blijf schuilen!"

"Ik lig onder een rots, ik ben niet gewond"

"Goed zo Astrid, blijf daar liggen totdat de politie zegt dat je daar weg kan, zet het geluid van je telefoon niet aan. Dit is bijna voorbij."