Brexit verdeelt Britse rijk tot op het bot
Het anti-Brussel-sentiment was altijd sterk aanwezig in Groot-Brittannië, maar nu is definitief gekozen voor een breuk met de EU. Hierdoor rijst de vraag: wat betekent de verdeeldheid van de Britten voor de verhoudingen binnen het Verenigd Koninkrijk (VK) zelf?
De verdeeldheid onder de ruim 64 miljoen inwoners van Groot-Brittannië is groot. Het referendum kostte premier Cameron de kop, hij maakte vanochtend bekend dat hij zal aftreden. Vorige week werd politica Jo Cox vermoord, vermoedelijk vanwege haar campagne tegen de brexit.
De scheidslijnen lopen tussen jong en oud, hoog- en laagopgeleid, stad en platteland, en natuurlijk tussen de verschillende delen van het koninkrijk.
Onafhankelijkheid Schotland?
Vanaf het begin van de brexit-campagne was duidelijk dat Noord-Ierland en Schotland felle voorstanders waren van een bremain. De uitslag onderstreept dat. In alle Schotse regio's koos een meerderheid voor blijvende deelname aan de EU. De voormalige minister-president van Schotland, Alex Salmond, zegt dat het land zal gaan voor een tweede onafhankelijkheidsreferendum.
Schotland heeft veel te danken aan Brusselse subsidies. Zo werden in de grootste stad, Glasgow, vele woonwijken opgeknapt. Ook speelt het sterke anti-VK-sentiment een grote rol bij de keuze van de Schotten.
In 2014 werd er al een referendum gehouden over onafhankelijkheid van Schotland. Toen stemde een kleine meerderheid ervoor om bij het Verenigd Koninkrijk te blijven. De brexit kan tegenstanders genoeg munitie geven alsnog een breuk met de Britten te realiseren.
Noord-Ierland
De Noord-Ierse nationalistische partij Sinn Féin riep vanmorgen dat de Britse overheid nu het recht heeft verloren op vertegenwoordiging van het gebied. Ook in Noord-Ierland is het anti-VK sentiment groot.
Eind vorige eeuw kwam er na decennia een einde aan het gewapende conflict met de Britten. De EU heeft een belangrijke rol gespeeld in de vredesonderhandelingen tussen de twee partijen. En ook Noord-Ierland profiteert flink van Europese subsidies.
Daarom ligt het in de lijn der verwachtingen dat de roep om onafhankelijkheid nieuw leven wordt ingeblazen. Noord-Ierse politici zeiden op voorhand al dat een brexit kan leiden tot een breuk.
Daarbij moet gezegd worden dat er in Noord-Ierland een sterke verdeeldheid heerst over het referendum van donderdag. De rooms-katholieken stemden voor een bremain, de protestanten kozen massaal voor een vertrek.
Kloof tussen sociale klassen
De tweedeling is ook te zien in de verschillende sociale klassen van de Britse eilanden. Lager opgeleiden stemden vooral voor een brexit, de hoger opgeleiden kozen voornamelijk voor behoud van het EU-lidmaatschap.
De lagere sociale klassen zijn vaker nationalistisch ingesteld. Onder hen is de vrees groot dat de miljoenen migranten in Groot-Brittannië tot verlies van banen leidt. Allemaal redenen voor een breuk met Brussel.
De hoger opgeleiden zijn meer internationaal georiënteerd. De vrije handel en visumvrije reismogelijkheid zijn in hun ogen onmisbaar voor de Britse economie.
Dat geeft gelijk weer waarom grote bedrijven een bremain prefereren. Ze zijn enorm gebaat bij de open grenzen van de EU. Het bedrijfsleven ziet ook liever stabiliteit op de beurs, maar de brexit heeft vandaag geleid tot forse verliezen op Europese beurzen. De koers van het pond is gekelderd en onzekerheid bij beleggers leidt tot het dumpen van aandelen.
Kleine ondernemingen als boeren zijn juist blij met de brexit. Correspondent Tim de Wit sprak eerder met een boer die voelt dat ze totaal geen invloed heeft op de besluiten in Brussel. "Ik heb veel te weinig te zeggen over de regels waar ik mij aan moet houden."
De EU-kloof is er ook tussen jong en oud. Driekwart van de jeugd gaf op voorhand aan te willen blijven. Ze zien vooral de voordelen in van een verenigd Europa. Een meerderheid van de ouderen hekelt de bemoeienissen van Brussel. Met de gloriedagen van het Britse rijk in het achterhoofd willen zij juist dat het VK minder afhankelijk van Europa wordt.
Regeringspartij zowel voor als tegen
Opvallend is dat zelfs binnen de regerende Conservatieve Partij de verdeeldheid groot is. Oud-burgemeester van Londen Boris Johnson wierp zich op als het boegbeeld van de brexit-campagne, terwijl premier en partijgenoot David Cameron dat was van het bremain-kamp.
De politieke spanningen op de Britse eilanden leidden vermoedelijk zelfs tot de moord op Jo Cox. De aangehouden verdachte riep tijdens de aanslag "Britain first" en later voor de rechter "Dood aan de verraders, vrijheid voor Groot-Brittannië."
Ondanks alle verdeeldheid is nu definitief gekozen voor vertrek uit de EU. De gevolgen op korte termijn zijn zichtbaar op de beurzen en aan het aangekondigde vertrek van Cameron. Op de lange termijn wordt pas duidelijk of de Brexit ook zal leiden tot een breuk binnen het Verenigd Koninkrijk.
