Luchtmachtdagen bij Leeuwarden: weer pronken met de JSF

Van hoofdpijndossier naar troetelkind, Nederland lijkt de JSF in zijn armen te hebben gesloten. Voordat het gevechtstoestel in 2019 naar Nederland komt, konden we de afgelopen weken met twee exemplaren kennismaken.

Vandaag en morgen pronkt de krijgsmacht ermee op de Luchtmachtdagen in Leeuwarden. Dinsdagmiddag maakte een van de twee toestellen een rondvlucht boven Nederland. Op veel plaatsen probeerden enthousiastelingen een glimp van het laag overkomende toestel op te vangen.

Jarenlang was de aanschaf van de Joint Strike Fighter, of F-35 zoals de luchtmacht het toestel nu consequent noemt, een kwestie die in politiek Den Haag hoog opliep. Maar de twee toestellen werden bij aankomst in Nederland verwelkomd door spotters en er was geen demonstrant te bekennen. De enige smet was dat een vrouw vandaag op Vliegbasis Leeuwarden verf tegen een replica van de straaljager gooide.

Verder ziet het ernaar uit dat het met het imago van de JSF wel goed zit. Dat de belastingbetaler diep in de buidel moet tasten (zeker 5,2 miljard euro voor 37 toestellen), is naar de achtergrond gedrongen. Is dat het resultaat van een uitgekiende communicatiestrategie of pakte dit toevallig allemaal zo uit? Defensie houdt het op het laatste, maar volgens marketingexpert Rob Benjamens is toeval uitgesloten. "Daarvoor is dit te veel een opstapeling van positieve elementen."

Veel mensen keken omhoog toen de JSF's overvlogen, zegt Benjamens. "We voelen ons nu een beetje trots op de JSF. Omwonenden van de vliegvelden in Leeuwarden en Volkel zeiden dat het met het de herrie van de toestellen wel meevalt. En elke keer was de pers erbij, zonder dat die een tegengeluid liet horen. Het is heel slim geregisseerd."

Defensiewoordvoerder Marleen Molema zegt het zo: "We wilden het toestel waar zo veel om te doen is geweest aan het publiek te tonen. Je kunt er pas echt over oordelen als je hem hebt gezien."

Dat hier nu tijdelijk twee JSF's zijn, komt volgens Molema door belofte van minister Hennis-Plasschaert aan omwonenden van Vliegbasis Leeuwarden om met eigen oren te horen hoeveel geluid de straaljagers produceren. "Dat viel allemaal mooi samen met de Luchtmachtdagen."

De JSF's zorgen ook voor meer belangstelling. Vandaag bezochten zo'n 100.000 mensen de basis in Leeuwarden. Twee jaar geleden waren de Luchtmachtdagen op vliegbasis Gilze-Rijen. Toen kwamen 65.000 mensen op de eerste dag af.

Enthousiaste reacties op sociale media zijn Molema niet ontgaan. "De kennismaking wordt op prijs gesteld, maar dat wil niets zeggen over de waardering van de F-35. Sommigen zijn positief, anderen blijven kritisch. Het was alleen maar onze bedoeling om te informeren."

Dat heeft Defensie dan goed aangepakt, zegt Benjamens. "De politiek kan hier wat van leren. We werden geconfronteerd met een referendum waar niemand van wist wat hij ermee moest. Maar de communicatie over de JSF heeft goed gewerkt."

Het geheim is volgens Benjamens dat er geen grote campagne op touw is gezet, maar dat de JSF gedoseerd in de publiciteit kwam. Het 'goede nieuws' werd bovendien niet gebracht door een autoriteit, de JSF deed dat zelf. "En door de luitenant-kolonel die zei dat de JSF niet veel lawaaiiger is dan de F-16. We noemen dat guerrilla-communicatie."