Creativiteit en ondernemerschap. Dat zijn de twee pijlers waar de Chinese overheid zich op richt nu het oude economische model, waarmee China de tweede economie ter wereld kon worden, niet meer werkt. Het land wil van Made in China naar Created in China.
"Dat is typisch Chinees: grote ambities en grote plannen", zegt innovatie-professor Mark Greeven, die in China woont en werkt. "De vraag is of het realistisch is. Ik denk dat China al op weg is naar innovatie, ondernemerschap en meer markt-economie, maar er zijn wel veel beperkingen."
Hij vraagt zich bijvoorbeeld af in hoeverre het Chinese onderwijssysteem gaat hervormen. "En de markt en de financiële instellingen? Er zitten nog veel haken en ogen aan, met name wat de economie betreft. Als het met de economie niet goed gaat, zal het voor China heel lastig worden om de doelstellingen te behalen."
Creatief denken
De Chinese president Xi Jinping heeft de Grote Innovatie Revolutie uitgeroepen. Over dertig jaar moet het land de innovatieve wereldleider zijn en het liefst een aantal Nobelprijzen hebben gewonnen. Dat betekent dat de Chinese bevolking opeens vrij moet gaan denken en dat de overheid daar mee om moet zien te gaan.
Creatief denken werd tot nu toe niet bepaald gestimuleerd in China. Daarom geeft Greeven samen met zijn collega Wei Wei les op middelbare scholen om jongeren aan te moedigen vrij en out of the box te denken, een term die tot nu toe niemand kende in China.
"Chinese studenten zijn gewend hard te studeren en alle tijd te besteden aan hun examens. Dan is er weinig tijd om te ontdekken en te spelen", zegt Wei Wei. In de lessen laten de twee de leerlingen bijvoorbeeld creatieve spelletjes ontwerpen, maar de kinderen mogen bijvoorbeeld ook dansen in de klas en gek doen.
Over auto's heen rijden
Uitvinders zijn op dit moment de helden van de Communistische Partij. Dat is wel eens anders geweest. Zes jaar geleden verklaarden ze uitvinder Song Yongzhou nog voor gek, maar nu is hij het voorbeeld van wat allemaal mogelijk is in China. Hij bedacht een verhoogde bus die over de auto's op de weg heen kan rijden.
Het lijkt een toekomstdroom, maar in China ligt het eerste schaalmodel van de Transit Elevated Bus (TEB) al klaar. Het lijkt op een soort bovengrondse metro, waar ongeveer 1200 passagiers in passen. File's en luchtvervuiling zijn een groot probleem in China. Deze bus zou beide kunnen verminderen: één TEB staat gelijk aan 40 bussen.
De bus wordt op dit moment gefabriceerd en deze zomer nog getest. Dat had uitvinder Song jaren geleden niet durven denken. De ondernemersgeest van zijn goede vriend Bai Zhiming heeft hem geholpen, die is altijd in hem blijven geloven. Nu worden ineens alle deuren geopend voor hun uitvinding.
"De Chinese overheid is aan het veranderen", zegt Bai. "We hebben inmiddels contracten getekend met verschillende lokale overheden. Ik denk dat we de bus in korte tijd kunnen lanceren. Eind juli zullen we de mensen in China verrassen met onze eerste testrit."
Wake-up call
China staat momenteel op de 21ste plek in de top 50 van meest innovatieve landen ter wereld. De Chinese overheid is van plan verder omhoog te klimmen. Er is een speciaal miljardenfonds opgericht om start-ups op de been te helpen. Durfkapitaal dat in het Westen uit de private markt komt.
Professor Wan Lijun maakt zich zorgen over de rol van de overheid. "Wanneer het geld van de regering komt en de bestuurders ook uit die hoek komen, kan dat de vrijheid van de kapitaalmarkt aantasten. Dan ontstaat er een door de overheid gecontroleerde markt." Hij hoopt dat de overheid de markt weer zal loslaten zodra die is aangesterkt.
Professor Greeven denkt dat China een bedreiging zou kunnen vormen voor de Westerse innovatieve markt. "We moeten oppassen en vooruit kijken. China heeft in een aantal sectoren al laten zien pionierend te zijn. Ik denk dat het land ons de komende jaren een wake-up call gaat geven."