DNB heeft soms gezagsprobleem in de financiële sector

Heeft De Nederlandsche Bank (DNB) als toezichthouder voldoende gezag in de financiële wereld? "Gezag is een gevoel", zegt directeur Toezicht Jan Sijbrand diplomatiek. "Het laat zich ook lastig meten. Soms wordt er slecht geluisterd, en soms vindt men dat wij te veel gezag hebben."

Duidelijke regels en overtuigingskracht zijn belangrijk, maar soms ontbeert het DNB ook aan de middelen om door te pakken. "Het is schering en inslag dat financiële instellingen direct brieven schrijven, advocaten inzetten en dreigen met rechtszaken als wij ze aanspreken, waardoor het allemaal soms lang duurt voor er iets gebeurt", verzucht Sijbrand.

Vaak draait het daarbij om eigenbelang en het overtuigd zijn van eigen gelijk versus dat van de toezichthouder. Vorig jaar kwam het tot een harde confrontatie tussen DNB en verzekeraar Delta Lloyd.

DNB lichtte vandaag de 'Staat van toezicht 2015' toe, het jaarlijkse rapport over het toezicht op de financiële sector.

Bij integriteitskwesties vindt DNB dit een probleem en een punt van zorg. "Relatief veel instellingen hebben een slecht beeld van de integriteitsrisico's die ze lopen en hoe dat aangepakt moet worden."

DNB heeft door de financiële crisis een hoop kritiek over zich heen gekregen over het toezicht op banken. Het toezicht op banken, verzekeraars en pensioenfondsen en andere financiële instellingen is daarom na de parlementaire enquêtecommissie De Wit flink aangescherpt.

Vertrouwen

Eén van de taken van DNB na de crisis is het herstellen van het vertrouwen in de banken en de verzekeraars. "Met dat vertrouwen wil het niet erg vlotten, of beter nog helemaal niet", zegt Sijbrand. Incidenten rond witwassen, bonussen en beloningen, en recentelijk de Panama Papers over trustkantoren en belastingparadijzen, draaien het broze vertrouwen telkens de nek om.

"Mensen twijfelen niet zozeer aan de financiële degelijkheid van de banken of dat ze bang zijn er geen geld meer uit de geldautomaat komt, maar men blijft banken vooral wantrouwen."

Moraalridder

Bij integriteitsrisico's en het daaraan gekoppelde vertrouwen in de financiële sector is het niet enkel een kwestie van je houden aan de regels. Soms gebeuren zaken binnen de regels, maar klopt het niet met het gewenste 'maatschappelijk betamelijk gedrag' zoals dat in de wet staat.

"DNB wil geen ultieme moraalridder zijn die zegt wat wel of niet betaamt", zegt Sijbrand. "De samenleving bepaalt in grote mate wat betamelijk is en dat verandert ook. Tien jaar geleden dachten we heel anders over bonussen en beloningen dan nu, en dat geldt ook voor belastingparadijzen."

Sijbrand hoopt dat met nieuwe wetgeving die financiële constructies verbiedt die enkel tot doel hebben geldstromen en belanghebbenden te versluieren, een stok te hebben om onwillige instellingen de goede kant op te krijgen.

Panama papers

De onthullingen in de Panama Papers waren voor DNB geen grote verrassing, maar Sijbrand is wel geschrokken. "Het is een topje van een ijsberg, want gaat hier om maar één belastingparadijs, de Maagdeneilanden, maar zo zijn er nog tien paradijzen."

De trustkantoren staan al een jaar onder verscherpt toezicht en DNB heeft ook al eerder zorgen uitgesproken over de integriteit in die sector.

De informatie uit de Panama Papers over instellingen en personen worden door DNB nauwlettend gemonitord. Genoemde en betrokken banken en bedrijven worden benaderd en bij twee financiële instellingen is ook al onderzoek ter plaatse gedaan. De informatie wordt gedeeld met het Financieel Expertise Centrum, waarin de AFM, de Fiod, het OM, de douane en DNB samenwerken.