Te oud en te duur. Volgens een groep 50-plussers die werkten bij de Vrije Universiteit in Amsterdam is dat de werkelijke reden van hun ontslag bij een reorganisatie. Zij lieten het er niet bij zitten en legden hun zaak voor aan het College voor de Rechten van de Mens. De oud-VU-medewerkers zijn niet de enigen. Veel zaken die het College behandelt gaan over leeftijdsdiscriminatie.
Nieuwsuur spreekt met de ontslagen werknemers Alison Gilbert en Michel Groen en met Anneriek de Heer, directeur van de Human Resource Management afdeling aan de Vrije Universiteit. In de studio zit Dick Houtzager, lid van het College voor de Rechten van de Mens, het instituut dat volgende week beoordeelt of er sprake is van leeftijdsdiscriminatie.
'Het doet pijn'
De Vrije Universiteit in Amsterdam heeft bij de reorganisatie van de faculteit der Aard- en Levenswetenschappen (FALW) voornamelijk ouderen ontslagen. In totaal verliezen 37 werknemers hun baan. Twee derde van hen is 50 jaar of ouder.
Een van hen is de 62-jarige Alison Gilbert. Bijna dertig jaar heeft zij gewerkt als milieukundige aan de VU. Gilbert heeft het vermoeden dat zij opzettelijk is vervangen door jongere, goedkopere collega’s. "Een deel van mijn vakken is inderdaad verdwenen, maar sommige vakken worden nog steeds gegeven. De jongere docent die dit vak nu geeft, gebruikt zelfs mijn collegesheets. Met precies dezelfde teksten en plaatjes. Het doet echt pijn om dit te zien."
De VU ontkent dat er sprake is van een vooropgezet plan. Anneriek de Heer, directeur van de Human Resource Management afdeling van de VU, zegt dat leeftijd geen enkele rol heeft gespeeld. "We hebben inhoudelijke keuzes gemaakt. De vakken en onderzoeken die niet meer toekomstbestendig zijn, hebben we geschrapt. Wij betwisten dat het vak precies hetzelfde is gebleven. Er zijn taken die voor een deel zijn voortgezet en verdeeld, maar de suggestie dat de opleiding gewoon doorgaat, maar dan met andere medewerkers, is pertinent onwaar."
Grijze koppen
De 59-jarige Michel Groen was 32 jaar werkzaam als grondwaterspecialist aan de VU. Ook zijn functie is opgeheven. Hij is ervan overtuigd dat hij weg moest omdat hij te oud en te duur is. "Dat is ook letterlijk zo tegen ons gezegd bij een bijeenkomst over de reorganisatie. De voorzitter van de reorganisatiecommissie zei ten overstaan van ons allemaal: ‘het moet gebeuren met mensen die goedkoper zijn, met mensen rond de dertig in plaats van rond de vijftig'."
Groen en zijn collega's hadden vanaf toen het vermoeden dat er iets aan de hand was. "We hebben toen alle met ontslag bedreigde werknemers bij elkaar geroepen en wat bleek: vooral veel grijze koppen", zegt Groen.
"De VU betwist niet dat er meer 55-plussers zijn getroffen door de reorganisatie, maar het is nooit de bedoeling geweest dat zij weg moesten", zegt De Heer. "Het is een heel ongelukkige uitspraak van de voorzitter geweest en wij hebben hier als VU ook direct afstand van gedaan."
We kregen te horen: het moet gebeuren met mensen die goedkoper zijn, die rond de dertig zijn in plaats van rond de vijftig.
Mark Heemskerk is gepromoveerd op leeftijdsdiscriminatie en is nu werkzaam als arbeidsrechtsadvocaat. Bedrijven vragen hem vaak expliciet hoe ze bij een reorganisatie oudere werknemers kunnen ontslaan. "Een van de meest gestelde vragen is: 'we hebben een oudere werknemer, hoe kunnen we van hem afscheid nemen?'"
Oudere werknemers zijn in de wet goed beschermd. Volgens Heemskerk blijven er toch mogelijkheden om afscheid te kunnen nemen van oudere werknemers, bijvoorbeeld door middel van een zogeheten stoelendans. “Hierbij houden oude functies op met bestaan en moet men opnieuw intern solliciteren. Als aan het einde blijkt dat alle ouderen op straat staan, kan je je afvragen of het wel in de haak is."
Het is moeilijk te bewijzen of er daadwerkelijk sprake is van leeftijdsdiscriminatie, zegt Heemskerk. "Is het bedoeld om de beste mensen op de plek te krijgen? Of is het een mooie bijvangst om ouderen af te laten vloeien? Want ja, dat is iets wat in de praktijk gewoon gebeurt."
Volgende week dinsdag maakt het College voor de Rechten van de Mens bekend of de Vrije Universiteit zorgvuldig heeft gehandeld of dat er opzettelijk onderscheid is gemaakt op leeftijd.