'Turkije stuurt vluchtelingen terug naar Syrië'

Turkije lijkt inderdaad actief Syrische vluchtelingen terug te sturen naar oorlogsgebied. De NOS heeft in de Turkse provincie Hatay ooggetuigen en vluchtelingen gesproken die verklaren dat bijna dagelijks bussen met vluchtelingen de grens over worden gezet, ook de afgelopen dagen nog.

Amnesty International schreef twee weken geleden in een rapport dat mogelijk meer dan duizend mensen in de afgelopen maanden zijn uitgezet. Desondanks ging vorige week maandag de EU-Turkije deal van start, en begonnen de eerste uitzettingen van vluchtelingen van de Griekse eilanden terug naar Turkije. Turkije sprak de beschuldigingen van Amnesty fel tegen.

Bussen over de grens

Correspondent Lucas Waagmeester bezocht Hatay naar aanleiding van het Amnesty-rapport. Hij ontmoette mensen die bussen met Syrische mannen, vrouwen en kinderen de grens over zagen gaan.

Ook sprak hij mensen die in het grensgebied wonen, familieleden van vluchtelingen die zijn teruggestuurd en een mensenrechtenadvocaat die vele dossiers over de terugreizen verzamelde.

Ooggetuige

"Twee dagen geleden zag ik vier grote bussen voorbij komen. Er zaten ook kinderen en families in," zegt Yunus Dolgun. Hij woont aan de grens in Hatay.

Ze gingen volgens Dolgun de grens over bij Cilvegözü, een grensplaats 50 kilometer ten westen van het Syrische Aleppo. "Ook gisteravond zag ik nog drie minibusjes voorbij rijden. Van Antakya naar Cilvegözü, vanaf daar is het Syrië."

Deportaties

"Migratiekantoren uit steden in het hele land brengen vluchtelingen hiernaartoe, en vanuit hier gaan ze naar de grensovergang Cilvegözü. Vanaf daar worden ze gedeporteerd," zegt mensenrechtenadvocaat Hatice Can, die sinds een aantal maanden ooggetuigenverklaringen verzamelt.

Can stapt met die verklaringen ook regelmatig naar het plaatselijke migratiekantoor in Hatay. "Daar zeggen ze dat ze er niet over gaan. Maar ze ontkennen tegenover mij niet hardop dat er deportaties vanuit hier plaatsvinden."

Syrier Mahmoud Bitar woont sinds twee jaar in Hatay. Zijn nicht vluchtte tot vier keer toe naar Turkije, en werd tot vier keer toe uitgezet. "Ze was al in Turkije en liep in een hinderlaag van de grenspolitie. De volgende dag zijn ze per bus uitgezet naar Syrië. De laatste keer was in februari."

Bitar: "Die uitzettingen vinden plaats, geen twijfel. Ik heb het met mijn eigen ogen gezien. En ik heb vrienden aan de Syrische kant van de grens die het ook zien gebeuren. Ik weet niet waarom de Turkse autoriteiten en Europeanen hun ogen ervoor sluiten en doen alsof het niet bestaat."

Oorlogsgebied

Het gebied waar de vluchtelingen naar worden teruggestuurd is direct oorlogsgebied. Hatay ligt aan de Syrische grens, dicht bij Aleppo. In Aleppo wordt sinds het begin van de oorlog, vijf jaar geleden, zwaar gevochten tussen IS, andere oppositiegroepen en het Syrische leger.

Ooggetuige Yunus Dolgun ziet vanaf het dak van zijn huis het vluchtelingenkamp Atimeh liggen, net over de grens in Syrië. “Deze hele regio is onder de controle van de jihadistische groep Jabhat al-Nusra. Je kunt je afvragen of de mensen die teruggestuurd worden hun leven zeker zijn.”

Turkije ontkent

De Turkse regering in Ankara ontkent dat er sprake is van deportaties. Na het Amnesty-rapport zei de Turkse ambassade in Nederland dat het rapport groot onrecht doet aan Turkije en de Turkse bevolking, omdat Turkije inmiddels meer dan 2,5 miljoen vluchtelingen binnen de grenzen heeft.

De ambassade zei ook dat het ‘open deur’-beleid van de Turkse regering nog altijd van kracht is. Net als de stelregel dat mensen niet worden teruggezonden naar oorlogsgebied.

Deal

Op het rapport van Amnesty werd door de politiek verontwaardigd gereageerd. PvdA-leider Samsom zei eerder al dat als Turkije inderdaad vluchtelingen terugstuurt naar Syrië, de deal met Turkije niet meer door kan gaan.

Maar in zo'n vaart zal het niet lopen, denkt EU-correspondent Arjan Noorlander. "De regeringleiders zullen hier voorzichtig op reageren. Ze kijken naar het grotere belang van de deal: het afschrikken van vluchtelingen om te voorkomen dat ze de gevaarlijke overtocht maken. En dat lijkt te werken op dit moment. Ze zullen de afspraak niet opzeggen vanwege dit nieuws."

Een aantal weken geleden sloot de EU een deal met Turkije over het vluchtelingenvraagstuk. Voor iedere illegale vluchteling die de Turken terugnemen, neemt Europa één Syriër op. Ook krijgt Turkije drie miljard euro extra voor vluchtelingenopvang.