Zaak Bart van U. gekenmerkt door blunders
De schok in februari 2014 is groot. Voormalig D66-minister Els Borst blijkt in de garage van haar huis in Bilthoven met messteken om het leven gebracht. Lange tijd tast de politie in het duister over wie er achter de moord op de 81-jarige oud-politica zit. De zaak wordt opgelost als psychiatrisch patiënt Bart van U. bijna een jaar later zijn zus doodt in hun gezamenlijke woning in Rotterdam. Ook zij wordt neergestoken met een mes. Kort nadat de politie Van U. hiervoor heeft gearresteerd, blijkt zijn dna overeen te komen met het materiaal dat is gevonden bij Els Borst.
Bart van U. staat vandaag en morgen terecht voor de rechtbank van Rotterdam.
Euthanasie
De moord op Borst was "een goddelijke opdracht", verklaart Van U. in februari van dit jaar. Zij zorgde er als minister voor dat euthanasie werd toegestaan; de reden voor Van U. om haar te doden.
De moord op zijn zus Loïs bekent Van U. al eerder. Hij is bang dat zijn zus hem gek wilde laten verklaren. "Ik moest kiezen voor mijn eigen leven, ik kon niet anders", zegt Van U. Ook heeft hij onenigheid met zijn zus, omdat zij een voorstander is van euthanasie en abortus.
Kogelwerend vest
De zaak rond Bart van U. staat bol van de blunders. Zijn ernstige psychiatrische problemen zijn al in 2011 bekend. Hij gaat steevast de straat op in een kogelwerend vest uit angst voor een terroristische aanslag. Van U. wordt in de jaren die volgen meerdere keren aangehouden met wapens op zak. Keer op keer weigert Van U. om mee te werken aan hulpverlening. Het Openbaar Ministerie vraagt niet om dwangverpleging.
Na een veroordeling tot drie jaar gevangenisstraf wegens verboden wapenbezit gaat het pas echt mis. Door een administratieve fout blijft Van U. op vrije voeten. Als hij zich uiteindelijk zelf bij de gevangenis meldt, wordt hij weggestuurd.
Ook vergeet het Openbaar Ministerie zijn dna af te nemen. Als dat wel was gebeurd, had de politie Van U. na de eerste moord (op Els Borst) veel sneller gevonden. Mogelijk was daarmee de tweede moord (op zijn zus) voorkomen.
Vuurwerk
Schrijnend is ook dat een ultieme schreeuw om aandacht van Bart van U. zelf niet leidt tot adequate hulpverlening. Vlak voor de moord op Els Borst gooit hij met vuurwerk bij een politiebureau in Rotterdam. Hij wil worden vastgezet omdat hij zichzelf niet meer onder controle heeft. Van U. is bang dat hij strafbare feiten gaat plegen.
Een dag na de moord doet hij hetzelfde bij het politiebureau in Amersfoort. Toch wordt hij niet langdurig opgenomen, want Van U. weigert dat en de rechter vindt een gedwongen opname te ver gaan.
Een speciale onderzoekscommissie oordeelt vernietigend. Met name het OM heeft in deze zaak gefaald; iets dat justitie zelf ook erkent. Volgens de commissie moet dringend beter samengewerkt gaan worden tussen politie, OM en geestelijke gezondheidszorg. Ook de dna-afname moet beter geregeld worden, vindt de commissie.
De overheid probeert sindsdien een inhaalslag te maken. Vorig jaar meldde minister Van der Steur dat van zo'n 12.000 veroordeelden nog geen dna is afgenomen, terwijl dat wel zou moeten. De reden: het overgrote deel van deze groep is spoorloos.
De politie is inmiddels actiever op zoek gegaan naar deze voortvluchtige criminelen. Bij de veroordeelden van wie wel een adres in Nederland bekend is (zo'n 1800 mensen) is de politie inmiddels langs de deur geweest om alsnog dna-afname te regelen.
Verder ligt er een wetsvoorstel dat het OM verplicht om meer actie te ondernemen bij verwarde verdachten en ook betere informatie-uitwisseling tussen instanties regelt. Dat voorstel wordt binnenkort behandeld.
