Kinderombudsman Dullaert: als ik onrecht zie, is de beer los
Marc Dullaert werd in 2011 geïnstalleerd als de eerste Kinderombudsman van Nederland. Precies als het instituut de Kinderombudsman zijn vijfjarig jubileum viert, op 1 april, trekt hij de deur achter zich dicht.
Waarom wilde u Kinderombudsman worden?
"Ik was sinds 2002 actief in de kinderrechten, met mijn stichting Kidsrights. Toen de vacature voor Kinderombudsman in de krant stond, zei mijn dochter: je doet altijd van alles voor kinderen in het buitenland, het is tijd dat je nu ook wat doet voor de kinderen in het binnenland. Ik was verrast dat ik het werd, omdat ombudsmannen voor mij altijd juristen waren. Mijn dochter is nu trots op me, maar ik krijg ook op mijn sodemieter soms, hoor."
Hoe kijkt u terug op de afgelopen vijf jaar?
"Vooral met trots op wat we hebben kunnen doen. Het aantal klachten is met 400 procent gegroeid. We zijn echt een vluchtheuvel geworden voor kinderen en ouders."
"Armoede, pesten, kindermishandeling, vechtscheidingen, en het Kinderpardon; we hebben dat allemaal op de agenda kunnen zetten. Voor veel kinderen hebben we het verschil kunnen maken. We zijn met een reeks onderzoeken gekomen die niet altijd welkom waren, maar die wel altijd op feiten gebaseerd waren."
"Nederland is een paradijs, waar veel goed gaat. Maar hoe langer je Kinderombudsman bent, hoe meer je erachter komt dat grote groepen kinderen ook hier enorm in de knel zitten. Die ijsberg onder de waterspiegel is groter dan ik dacht. Als je in de knel zit, is het ook in het paradijs moeilijk. Ik denk dat je dan blij bent dat er een instantie is die voor je kan opkomen."
Welke rol speelde uw verleden als zakenman in uw functioneren als Kinderombudsman?
"Iemand heeft mij wel eens beschreven als de zakelijk leider van het kinderbelang. Dat vond ik een mooie omschrijving. Ik doe mijn werk met mijn hart, maar met beide benen op de grond."
“Af en toe komen de grootste onzinverhalen boven over mij en mijn zaken in het verleden. Ik kan alleen maar zeggen dat ik alles met eer en geweten heb gedaan. Als Kinderombudsman ben ik een publieke persoon geworden. Daar hoort bij dat je kritiek krijgt. Het gaat erom dat je je werk goed doet en jezelf in de spiegel kunt aankijken. En dat kan ik."
U bent de man van snel doorpakken. Gaat u soms te snel?
"Het is soms inderdaad moeilijk om mij bij te houden. In een avond en een ochtend moet ik soms een probleem doorlichten. Je moet snel kunnen analyseren en dat tot eenvoudige eenheden terugbrengen. Ik ben heel gedreven. Als ik onrecht zie, gaat de beer los. Maar alles wat ik doe, is altijd op basis van een juridische toets of onderzoek."
Kan de politiek omgaan met een kritische ombudsman?
"Als ombudsman schuur je, ben je een luis in de pels. Tegelijkertijd moet je goed kunnen samenwerken. Dat heb ik gedaan: met Jetta Klijnsma over armoedepolitiek, met Sander Dekker over pesten op school. De kunst is evenwicht: kritisch en onafhankelijk zijn, maar ook on speaking terms blijven."
"Donner zei ooit: alles wat we doen is politiek, maar geen partijpolitiek. Dat betekent dat alles wat je doet, invloed of gevolgen heeft. Je moet sterke schouders hebben, want je komt niet altijd met welkome boodschappen. Wij denken niet in partijpolitieke kleuren. Wij denken vanuit de kinderrechten."
Wat is er gebeurd, dat de huidige Nationale Ombudsman Van Zutphen uw termijn niet verlengt?
"Het is een weloverwogen keuze daar niet veel over te spreken. Ik wil niet over interne aangelegenheden praten. De discussie zou mijns inziens ook moeten gaan over de onafhankelijkheid van de Kinderombudsman, los van personen."
Hoe kijkt u terug op de ophef rondom uw gedwongen vertrek?
"Ik vind het onnodig en onhandig. Het leidt af van de inhoud. Als Kinderombudsman ben ik onafhankelijk, en toch ben ik wel afhankelijk van de Ombudsman voor mijn voordracht en herbenoeming. Dat is een weeffout in de wet waarover een goede discussie moet komen bij de evaluatie van de wet komende zomer.”
"Ik ben gelijk aan de Nationale Ombudsman, maar binnen de organisatie van de Ombudsman ben ik weer ondergeschikt. Dat schuurt. Ik ben ook voorzitter van 41 Kinderombudsmannen uit 33 landen. In de meeste van die landen wordt de Kinderombudsman rechtstreeks benoemd door het parlement. Maar hier in Nederland is voor een typisch poldermodel gekozen. Vlees noch vis. Ik denk: of het is vlees, of het is vis."
"Ik heb nu twee petten. Als Kinderombudsman, met een eigen mandaat. En als plaatsvervanger voor de Ombudsman, een soort hulpsinterklaas. Die functie heb ik alleen nooit vervuld."
Had u zelf graag langer willen blijven?
"Ja, een tweede termijn had ik graag gewild. Minimaal had ik mijn voorzitterschap voor de Europese Ombudsmannen voortgezet. Het zit er niet in. Het zij zo."
In hoeverre speelt er partijpolitiek mee in de keuze voor een andere Kinderombudsman?
"Dat kan ik niet beoordelen. Waar het mij om gaat, is dat we de onafhankelijke rol van de Kinderombudsman moeten beschermen en verankeren."
Kunt u straks uw werk loslaten?
"Ik voel me een racewagen die binnen 10 meter tot stilstand moet komen. Dat is moeilijk voor mij, want het gaat vaak om heel kwetsbare dossiers. Het is belangrijk dat het werk doorgaat voor die kinderen die nu in de knel zitten."
Straks heeft u tijd over..
"Nee, niet echt. Ik ben gevraagd voor de Verenigde Naties om een wereldwijde campagne over geweld tegen kinderen te leiden. Dat is een hele eer. Dat ga ik de komende maanden doen. Ik heb mijn vrouw wel moeten beloven niet meteen een andere volle baan aan te nemen."
Waar moet de nieuwe Kinderombudsman mee aan de slag?
"Steeds meer gemeenten hebben een eigen Kinderombudsman. Veel jeugdzorgtaken zijn natuurlijk overgenomen door gemeenten. Wat doet straks de landelijke Kinderombudsman, en wat doen die lokale? Daarover moet worden nagedacht. En de problemen door de decentralisatie door de jeugdzorg blijven aandacht verdienen."
