Griekse kust zo dichtbij, maar hoe kom je er?
Ze zitten er verloren bij, drie Afghaanse jongens. Onder wat struiken op een rotspunt aan de Turkse kust hebben ze uitzicht op het Griekse eiland Chios. "We waren zo dichtbij, maar toen werden we onderschept", zegt Ali. "Ze hebben onze boot meegenomen en ons in Cesme afgezet."
Verder komen ze niet. En achteruit willen ze niet. "We komen uit de oorlog, het was een lange reis. We hebben geen boot en ook geen geld meer. Heb jij enig idee hoe we daar komen", vraagt Ali wijzend naar Chios.
De golven slaan tegen de rotsen, het wordt donker. De drie kruipen weer onder hun struik en wachten. Iets anders weten ze nu ook even niet te doen.
Net als op de Griekse eilanden zijn langs de Turkse kust talloze vrijwilligersorganisaties actief. Ze rijden rond met melk, luiers en voedsel in blik. "Dit zijn Afghanen", zegt vrijwilliger Mecid, terwijl hij in het centrum van Cesme blikjes bonen uitdeelt. "Ze hebben helemaal niks, ze slapen hier in het park en gaan dan verder naar de kust."
Volgens de Turks-Nederlandse Birnur Eker stijgt het aantal vluchtelingen dat zich meldt bij de Turkse kust alleen maar. "Het wordt niet minder. We helpen ze aan brood en melk en morgen zie je ze niet meer. Dan zijn er weer anderen."
De politie houdt de vluchtelingen niet tegen, want de smokkelaars kennen de weg
Turkije zegt dat de politie de stroom vluchtelingen langs de kust steeds beter onder controle heeft. Mecid ziet de wegblokkades en politie-acties, maar volgens hem hebben die weinig effect. "Het houdt ze niet tegen, want de smokkelaars kennen de weg. Het lukt ze om controles te ontwijken en dan wordt er gewoon weer overgestoken."
Dat zal morgen opnieuw onderwerp van gesprek zijn als Europese en Turkse leiders in Brussel aan tafel zitten. Een EU-Turkije-top die door diplomaten is omschreven als de laatste kans op een grote doorbraak. Nu steeds meer landen in Europa hun eigen maatregelen nemen tegen de toestroom van vluchtelingen, zoeken diplomaten angstvallig naar een realistische, gezamenlijke aanpak.
Terugsturen
De belangrijkste inzet van Europese leiders tekent zich af. Ze willen voor elkaar krijgen dat alle vluchtelingen die via Turkije naar Europa zijn gekomen en hier niet welkom zijn, teruggestuurd kunnen worden naar Turkije. Daarvoor zijn nieuwe afspraken met Turkije nodig. En een plan hoe dat moet.
Bovendien moeten de EU en Turkije samen besluiten of ook Afghanen en Irakezen onder die regeling zullen vallen. Als dat wordt besloten, kan Europa meer dan de helft van de migranten die de Griekse eilanden bereiken, terugsturen. Maar Turkije, dat zelf meer dan 2,5 miljoen vluchtelingen herbergt, zal met zo'n regeling niet zomaar akkoord gaan.
Vooruitgang
Uitgerekend dit weekend kwam daar nog diplomatieke hoofdpijn bij. De rechtbank in Istanbul besloot een bewindvoerder aan te stellen bij Zaman, de grootste regerings-kritische krant van Turkije. De hoofdredacteur werd ontslagen en vanochtend oogde de zondag-editie van Zaman als een brave, regeringsgezinde krant.
EU-buitenlandvertegenwoordiger Federica Mogherini waarschuwde Turkije dat aspirant-EU-leden moeten voldoen aan "hoge democratische standaarden". En Eurocommissaris Hahn voor Uitbreiding twitterde dat de gebeurtenissen bij Zaman "de vooruitgang die Turkije heeft geboekt in gevaar brengen".
De vraag is hoeveel er van die kritiek overblijft als EU-onderhandelaars morgen weer aan tafel zitten met Turkije om een overeenkomst te sluiten.
Als het weer rustiger wordt en God een beetje meewerkt, gaat het lukken.
"Als Europa ons ook niet wil hebben, wat moeten we dan?" De drie Afghanen onder de struik weten dat er gedoe is in Europa. En dat het maar de vraag is of Afghanen er nog welkom zijn. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR kwam 26 procent van de asielzoekers die sinds januari in Griekenland aankwamen uit Afghanistan. En hun aandeel groeit.
De jongens zijn wanhopig, maar teruggaan naar de stad doen ze niet. "We blijven hier zitten", zegt Ali terwijl hij een deken om zich heen slaat. "Als het weer rustiger wordt en God een beetje meewerkt, gaat het lukken. Er komt vast wel iets dat ons gaat helpen. En dan steken we over."
