Moeten alle zwangere vrouwen die terugkomen uit gebieden waar het zika-virus heerst, zich laten onderzoeken door een huisarts of gynaecoloog?
Er is veel ongerustheid over het zika-virus. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep deze week de noodtoestand uit, hoewel er geen acuut gevaar is. Maar er is nog steeds te weinig duidelijkheid over het virus en over de risico's en gevaren.
"Dat is nu net waar wereldwijd aan gewerkt wordt, onder andere. Ontwikkeling van een test die zonder twijfel kan vaststellen dat het om dit virus gaat", zegt viroloog Marion Koopmans van de Erasmus Universiteit, die vanavond te gast is bij Nieuwsuur.
Uitzoeken
"Er wordt op dit moment gewerkt aan nieuwe richtlijnen voor gynaecologen en verpleegkundigen, samen met het RIVM en de Nederlandse Vereniging van Gynaecologen. Komende week zijn die richtlijnen klaar."
Er is nu nog geen middel om gecoördineerd en wereldwijd uit te zoeken wat het zika-virus precies doet en wat het precies veroorzaakt. Zo wordt vermoed dat besmetting van zwangere vrouwen microcefalie bij baby's kan veroorzaken; dan hebben ze een te kleine schedel waardoor de hersenen zich niet volledig kunnen ontwikkelen.
De wereld moet in beweging komen.
Of het verband tussen het virus en microcefalie echt bestaat, is nog helemaal niet zeker. In Brazilië is bij zeventien baby's met microcefalie het zika-virus aangetroffen. "Maar dat zegt nog niets", zegt professor David Heymann, voorzitter van de commissie die de WHO adviseerde om de noodsituatie uit te roepen.
"Het kan zijn dat er een andere reden is voor microcefalie bij deze baby's". Zo wordt 20 tot 30 procent van alle neurologische afwijkingen veroorzaakt door mazelen. Ook is het niet uitgesloten dat chemicaliën een rol spelen, bijvoorbeeld een nieuw type insectenverdelger.
"We weten heel weinig, en dat maakt het zo urgent, en waarom we ons zorgen maken. We weten dat er mogelijk een relatie is maar we begrijpen nog niet welke. Om een verband tussen het zika virus en microcefalie of andere aandoeningen aan te tonen, heb je een case studie nodig, waarin je ook onderzoekt of moeders misschien bloot zijn gesteld aan chemicaliën, insecticiden, en andere vaccins", aldus Heymann.
Nood is hoog
Het is zelfs niet uit te sluiten dat er helemaal geen sprake is van een toename van het aantal gevallen van microcefalie. Er bestaat geen internationale definitie van de ziekte. "Er kan zowel sprake zijn van te veel diagnoses als te weinig", zegt Heymann. "Daarom is de nood zo hoog. Er moet duidelijkheid komen. De wereld moet in beweging komen."
Daarom heeft de ontwikkeling van een test die kan aantonen of iemand besmet is geweest met zika prioriteit. Als is vastgesteld dat er een verband bestaat tussen het virus en microcefalie, moet er snel een vaccin beschikbaar komen. "Maar dan moeten we eerst weten of zika microcefalie kan veroorzaken", zegt Heymann. En daar zijn studies voor nodig.
Mug
In Nederland zijn nu zo'n twintig mensen besmet met het zika-virus. Minister Edith Schippers zei gisteren dat het allemaal mensen zijn die het virus hebben opgelopen in Suriname. Het laatst gemelde aantal was dertien. Schippers voegde eraan toe dat de gelekoortsmug, die het virus verspreidt in Nederland "gelukkig" niet voorkomt. Die mug kan in Nederland niet overleven.
Impact
De minister kijkt met enige zorg naar de situatie in Caribisch Nederland. "Daar zijn die muggen wel en daar helpen we waar we kunnen om ze te bestrijden, maar daar kunnen wel mensen besmet worden."
Het RIVM houdt de situatie in Nederland in de gaten. Volgende week praat het instituut de Tweede Kamer bij. Het zal dan ingaan op de gevaren van zika en ook vertellen welke geruchten wetenschappelijk zijn onderbouwd. "Dat is belangrijk, want je moet ook wel nuchter blijven over de vraag in hoeverre de mug impact heeft in Nederland."
