Plan-Samsom en Brussel: wat zijn de haken en ogen?
Het plan van PvdA-leider Samsom om de vluchtelingenstroom beter te controleren komt op een moment dat het draagvlak voor het zoeken naar gezamenlijke Europese oplossingen begint weg te vallen. Landen dreigen steeds vaker eigen maatregelen door te voeren. Premier Rutte gaf de EU vorige week twee maanden de tijd om resultaten te boeken. Daarvan zijn nu nog zeven weken over.
Het is afwachten of het plan van Samsom een rol zal spelen in de discussie. De Europese Commissie broedt namelijk al wat langer op een soortgelijk voorstel, maar loopt telkens tegen veel weerstand op.
Turkse problemen
- Migranten blijven waarschijnlijk proberen om naar de EU te komen. Afspraken die met Turkije zijn gemaakt om de stroom uit dat land in te dammen, hebben weinig resultaat. Samsom wil nu toch nieuwe afspraken maken met de Turken. Waarom zou dat nu lukken?
- Turkije moet bereid zijn om vluchtelingen die in Griekenland zijn aangekomen, weer terug op te nemen. Dat zouden er vorig jaar een miljoen zijn geweest. Turkije is daar tot nu nooit toe bereid geweest.
- Premier Rutte heeft eerder gezegd best te willen nadenken over het opnemen van vluchtelingen uit Turkije, maar alleen onder de harde voorwaarde dat er dan geen vluchtelingen meer naar Europa komen. Is dat haalbaar?
- Turkije krijgt het aanbod dat wij bereid zijn vluchtelingen over te nemen uit hun land. Nu ziet Turkije jaarlijks 1 miljoen mensen vertrekken richting Europa wat de druk op het land behoorlijk verlicht. Waarom zouden ze 250.000 voldoende vinden?
Griekse problemen
- Griekenland heeft de grenscontrole niet op orde. Na een jaar ruzie heeft de Europese Commissie Griekenland gisteren een laatste waarschuwing gegeven. De Grieken krijgen nog drie maanden de tijd om de boel op orde te stellen anders dreigen ze van het Schengengebied te worden afgesloten. Dit land moet in plan-Samsom gaan organiseren dat asielzoekers worden opgevangen, geregistreerd en binnen een paar dagen weer worden teruggestuurd. Is dat voor de Grieken in praktijk uit te voeren?
- De EU zou bij dit plan kunnen helpen door personeel naar Griekenland te sturen. Dat zou een enorme operatie worden waarbij de EU zich bemoeit met de soevereine grenspolitie van Griekenland. Na een jaar ruzie laat Griekenland dit nog maar mondjesmaat toe, maar dit project heeft een totaal andere omvang.
- Ook zijn er praktische struikelblokken. Stel: een Syrisch gezin meldt zich bij een aanmeldcentrum op Lesbos en doen een beroep op de vluchtelingenstatus, die ze krijgen omdat het oorlog is in hun thuisland. Ga je die mensen inderdaad terug op een boot zetten naar de Turkse kust? Staan internationale en Europese verdragen dit wel toe?
Europese problemen
- Samsom wil de Europese weerstand ondervangen met een groep van tien landen. Die moeten dan wel allemaal zo’n groot aandeel leveren dat je tot 250.000 komt in totaal. Geen van die landen komt met de huidige herverdelingsafspraken ook maar in de buurt van de gemaakte afspraken. Zo zou Nederland ruim 6000 vluchtelingen opnemen, maar komt tot vandaag niet verder dan 50.
- We zien hoe moeilijk het herverdelen van vluchtelingen nu verloopt. Van de 160.000 mensen die dit en vorig jaar over Europa moet worden herverdeeld zijn er nu slechts 412 werkelijk naar een ander land vertrokken. Samsom wil deze eenmalige herverdeling nu uitbreiden tot een structurele herverdeling. Dat klinkt met de ervaring van het afgelopen jaar als een erg ambitieus plan.
- De Europese Commissie probeerde die harde eis van enkele landen te omzeilen door het aantal illegale immigranten af te trekken van de vrijwillige opname van vluchtelingen uit Turkije. Dus als er volgend jaar toch nog meer dan 250.000 vluchtelingen naar Europa komen, zal dat worden afgetrokken van de 250.000 van Samsom. Je komt dan dus uit op 0. Dan hebben de Turken niets meer aan deze deal en haken ze af.
Huzarenstuk?
Aan plannen van alle Europese landen om het vluchtelingenprobleem aan te pakken is geen gebrek, aan werkende oplossingen wel. Als het Nederland lukt om dit plan binnen een aantal weken aan de man te brengen is dat een huzarenstuk. Als het ook nog zou lukken om dit plan in de werkelijkheid uit te voeren zal heel Europa juichend op de banken staan.
Maar om dat voor elkaar te krijgen moeten er heel veel puzzelstukjes op hun plaats vallen. Ook moeten heel veel landen wel gaan leveren wat ze al een jaar lang al beloven, maar consequent niet doen.
