Invoeren grenscontroles Zweden lijkt effect te hebben

• 

  Rudy Bouma

  verslaggever

Zweden heeft, na Hongarije, per hoofd van de bevolking de meeste asielaanvragen in de EU. Vorig jaar verwelkomde het land 163.000 immigranten. Maar het gastvrije land loopt tegen een grens aan en kan de stroom asielzoekers nog nauwelijks aan.

Na een halve eeuw open grenzen in Scandinavië, voerde Zweden begin deze maand weer grenscontroles in bij de ruim acht kilometer lange brug die het land verbindt met Denemarken.

Nieuwsuur besteedt deze week aandacht aan het asielbeleid in Scandinavië. Vanavond de eerste aflevering: Zweden.

Geldig paspoort

Ook bij de haven en op het eerste treinstation na de grens worden paspoorten gecontroleerd. Politie-agente Lisa uit Göteborg is een van de honderd agenten die voor dit werk naar de zuidelijke stad Malmö zijn gehaald. Ze is blij deel uit te maken van de nieuwe 'douane': "Door het op een professionele manier te doen kunnen we zorgen dat het geaccepteerd wordt."

Politiewoordvoerder Ewa-Gun Westford zegt dat er voor de paspoortcontroles een paar honderd vluchtelingen per etmaal aankwamen in Malmö, nu nog maar enkelen. Alleen asielzoekers met een geldig paspoort komen het land nog in. Ook enkele Deense moslima’s en hindoestanen die hun paspoort zijn vergeten, worden als Nieuwsuur filmt, door de agenten op de trein terug naar Kopenhagen gezet.

'Immigratie is verrijking'

Malmö is van oudsher een immigratiestad: het herbergt inwoners van 179 nationaliteiten. Zo wonen er onder meer veel vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië die de stad, waar destijds grote werkeloosheid heerste, hielpen opbouwen.

De sociaal-democratische wethouder Andreas Schönström ziet ook de huidige immigratie als een verrijking. "Kleine landen als Zweden, Denemarken en Noorwegen hebben immigranten nodig om concurrerend te zijn met de rest van de wereld", vindt Schönström.

Toch perkt Zweden de asielstroom nu in. Vluchtelingen moeten een geldig paspoort hebben om asiel aan te vragen en krijgen een tijdelijke verblijfsstatus. Immigranten die willen doorreizen naar Finland en Noorwegen worden teruggestuurd naar Denemarken.

Lange procedure

Het grootste asielzoekerscentrum van Zweden staat in Vänersborg. Er hebben zich 9000 immigranten aangemeld. De meesten wonen in woningen in de directe omgeving, 1400 zijn gehuisvest op het terrein van een voormalig psychiatrisch ziekenhuis.

De Syrische student Judi Ismael wacht er al een jaar op zijn verblijfsstatus. Hij checkt meerdere keren per dag zijn postvakje, maar tevergeefs. "Zweden is een mooi land, maar de procedure duurt enorm lang. Mijn vriend in Nederland heeft al wel een verblijfsvergunning, daar zijn ze wel snel." Hij raadt vrienden nu af naar Zweden te komen.

De Afghaanse Zara Jafari doet dat ook: "De mensen zijn vriendelijk, maar er zijn veel problemen, zoals een gebrek aan tolken." Ze laat Nieuwsuur zien hoe twee gezinnen in een kamertje leven. De Afghanen klagen over het gebrek aan ruimte en de slechte hygiëne.

Ook in het tolerante Zweden groeit ondertussen het verzet tegen de vluchtelingenstroom. Er worden branden gesticht bij asielzoekerscentra. De nationalistische partij 'Zweden Democraten' is in de peilingen met meer dan een kwart van de stemmen inmiddels de grootste partij.

De wethouder van Malmö blijft positief. Volgens hem hoeft de asielstroom geen probleem te zijn "als ook andere lidstaten hun verantwoordelijkheid nemen". Maar de Zweedse autoriteiten vrezen dat, als in het voorjaar de vluchtelingenstroom weer op gang komt, asielzoekers met bootjes en zelfs zwemmend het land zullen proberen te bereiken.