Sinds 1 januari is Nederland voorzitter van de Raad voor de Europese Unie. Een zwaar voorzitterschap wordt het al genoemd; de komende zes maanden moeten belangrijke beslissingen worden genomen over ingewikkelde EU-vraagstukken.
Hoe staat de Europese Unie er werkelijk voor? Welke rol kan het Nederlands voorzitterschap spelen het komende half jaar? Europa-correspondent Saskia Dekkers spreekt voor een driedelige serie met zeven Europese denkers. Vanavond de derde en laatste aflevering: De migratiecrisis.
Als er één onderwerp de komende periode prominent op de Europese-agenda staat, is het wel de migratiecrisis. De aanpak hapert en er wordt voornamelijk geruzied tussen lidstaten. Met name de kloof tussen Oost- en West-Europa is groot. De EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken zullen niet zoals gebruikelijk elk kwartaal vergaderen, maar bijna maandelijks.
Uiteindelijk is de verdeeldheid tussen Oost en West ernstiger dan die tussen Noord en Zuid.
"Als je de strijd om de vluchtelingenvraagstuk nader bekijkt, dan zie je dat de verdeling precies loopt via het voormalige IJzeren Gordijn", zegt EU-analist van de Duitse krant Die Zeit Jochen Bittner. "De Europeanen uit Polen, Hongarije, en veel Tsjechen zeggen heel duidelijk: wij willen deze mensen niet, wij willen geen vluchtelingen, we willen de islam niet, we willen christelijk blijven."
Hoogleraar Geopolitiek Dominique Moisi sluit zich daarbij aan. "De verdeeldheid tussen Oost en West is op dit moment veel ernstiger dan de verdeeldheid tussen Noord en Zuid. Het gaat niet langer over het niveau van rijkdom, maar over waarden en normen."
Gebrek aan solidariteit
De afgelopen tijd werd duidelijk dat er grote verdeeldheid is over de opvang van vluchtelingen. Duitsland klaagde over het gebrek aan solidariteit onder de lidstaten. Volgens Moïsi komt dat door een gebrek aan empathie en verantwoordelijkheidsgevoel binnen de Europese Unie.
"We voelen ons niet Europeaan, maar Fransman en Nederlander. In die context zegt Duitsland: 'Jullie moeten ons helpen, jullie moeten meer vluchtelingen opnemen, jullie moeten meer openstaan, genereuzer en verantwoordelijker helpen.' Andere lidstaten antwoorden daarentegen met wantrouwen en cynisme."
25 jaar achterstand
Door de vluchtelingencrisis staat Schengen, onder druk. Zo hebben een aantal landen binnengrenzen opgeworpen. Officieel mag dat niet langer dan zes maanden. Verlenging kan alleen indien de EU daartoe een formele beslissing neemt. Ook daar krijgt Nederland als voorzitter mee te maken.
Intussen zijn er steeds vaker protesten in Polen, Hongarije, en Slowakije tegen de Europese Unie en tegen de verplichte opvang van migranten. Het nationalisme groeit. Bittner denkt dat Nederland deze landen niet moet straffen tijdens het voorzitterschap.
"Nederland moet niet verbitterd reageren omdat er geen solidariteit is. Rutte zal zich terughoudend moeten opstellen en erkennen dat de Oost-Europese landen in feite een achterstand van 25 jaar hebben op het gebied van migratie. Dat kan de keerzijde zijn van de Europese uitbreiding. Dat we staten hebben opgenomen die eindelijk tot de Europese Unie behoren, maar die ervaring missen."
