'Dit is een geweldig gebouw om beter te maken'

• Lizette Pellikaan

  redacteur

"Iconic, a landmark", zo beschrijven New Yorkers hun Public Library. De verbouwing van de beroemde bibliotheek in de stad vormde dan ook al tien jaar een discussiepunt, met name onder een groep van zestig invloedrijke New Yorkers. Uiteindelijk durfden zij de verantwoordelijkheid in de handen te leggen van de Nederlandse architect Francine Houben.

Houben, tevens directeur van het Delftse bureau Mecanoo, verwierf al internationale faam met haar ontwerpen voor de hoofdbibliotheken van Washington D.C. en Birmingham. Nu mag ze voor 300 miljoen dollar de New York Public Library een nieuw gezicht gaan geven.

Meer daglicht

Lopende door de lege gangen van het statige gebouw, spreidt Houben haar armen wijd zodat ze met haar vingertoppen net het marmer van de muren raakt. "Mijn gebouw, mijn paleis", zegt ze met een grote glimlach op haar gezicht. Sinds ze de prestigieuze opdracht heeft binnengesleept, droomt Houben van alle mogelijkheden die het gebouw haar biedt.

"Dit is een geweldig gebouw om beter te maken, het kan zoveel toegankelijker. Als ik er alleen al meer daglicht in kan brengen komt de oorspronkelijke kwaliteit weer naar boven. Dan wordt het echt weer een people’s palace. Maar dat moet de opdrachtgever natuurlijk ook goed vinden."

Protestgroep

En die opdrachtgever is niet zomaar te overtuigen. Het was namelijk eerst de bedoeling dat de Britse ​toparchitect Norman Foster de bibliotheek zou renoveren. De man die eerder de Londense skyline de opvallende ‘Gherkin’, de futuristische Cityhall en de bekende millenniumbridge over de Thames gaf.

De NYPL nam Foster in 2012 in de arm, maar zijn ideeën om van het klassieke gebouw een open, glazen werkruimte te maken, viel bij de New Yorkers niet in goede aarde. Een protestgroep geleid door onder andere de huidige burgemeester Bill de Blasio en intellectuelen als Salman Rushdie, verzette zich met hand en tand tegen de het veranderen van "de tempel van de hoogste democratische idealen van de stad" in een ordinair winkelcentrum waar hippe vogels met hun Apple-computers koffie van Starbucks zitten te drinken.

Een nieuwe wereld

In mei vorig jaar gooide Foster en de directie van de bibliotheek de handdoek in de ring. En zo was daar ineens een kans voor Houben. "Ik dacht dit wil ik! Ik ken New York goed, ik kom al in dit gebouw sinds de jaren 70 en ik heb de laatste jaren veel aan bibliotheken gewerkt. Dus dit kan ik."

Volgens Maarten Kloos, architectuurcriticus en oud-directeur van architectuurcentrum ARCAM, hebben ze in New York de perfecte keuze gemaakt. "Er is natuurlijk eerder veel om te doen geweest, omdat het een monumentaal gebouw is. Maar met Francine hoeven ze zich daar minder zorgen over te maken."

Volgens Kloos denkt Houben in haar ontwerpen meer na over het interieur en hoe mensen daar een prettige beleving zullen hebben. "Ze hoeft en zal over de buitenkant niet nadenken, maar aan de binnenkant zal ze een nieuwe wereld creëren."

Rol van de bibliotheek

Volgens Houben draait een bibliotheek uiteindelijk meer om mensen dan om boeken. "Als je aan de New York Public Library komt, kom je aan de emotie van de New Yorkers. Hun volledige geschiedenis zit er in, letterlijk. Bijvoorbeeld de lijsten met namen van alle immigranten die daar met de boot aankwamen, of alle telefoonboeken die ooit zijn uitgegeven."

Ze hoopt met haar plannen de ogen van de elite te openen over de rol van de bibliotheek. "Ik zou ze graag willen uitnodigen om naar de bibliotheek van Birmingham te gaan. Daar hebben we een plek gecreëerd waar iedereen harmonieus kan samenkomen, van elke cultuur. Om te leren, om te lezen, om optredens te geven. Daar gaan bibliotheken over."