'Het onderlinge wantrouwen is groot op de Balkan'

Crisisoverleg in Brussel over de vluchtelingenstroom leverde vannacht een 17-stappenplan op. De landen op de vluchtelingenroute beloofden beter te gaan samenwerken op het gebied van opvang, grensbewaking en onderlinge communicatie. Maar de kordate afspraken verhullen het onderlinge wantrouwen dat veel Balkanlanden nog voelen.

"Er zijn dus kennelijk regeringsleiders nodig om met elkaar af te spreken dat iedereen een telefoonnummer van een ambtenaar beschikbaar stelt zodat er overlegd kan worden", zegt EU-correspondent Gwen ter Horst. "Dat is vrij tekenend."

Vooral praktische afspraken

Negen Balkanlanden bespraken de vluchtelingencrisis samen met Duitsland en Nederland, op uitnodiging van voorzitter Juncker van de Europese Commissie. Volgens Ter Horst leverde dat vooral praktische afspraken op.

"Er moeten heel snel 100.000 opvangplekken komen voor vluchtelingen in Griekenland, Servië en Macedonië. Verder komen er nog deze week 400 extra mensen beschikbaar om de grenzen beter te bewaken. Ook moeten landen het direct aan de Europese Commissie melden als ze een probleem hebben. Sanitaire voorzieningen, dekens, voedsel, noem maar op, dat moet allemaal veel sneller en doeltreffender gaan."

De landen beloofden ook beter samen te werken bij het in goede banen leiden van de vluchtelingenstroom. "Er zijn afspraken gemaakt over de onderlinge communicatie, zodat landen niet zomaar ineens duizenden vluchtelingen naar de grens brengen, zoals we de afgelopen dagen hebben gezien tussen Kroatië en Slovenië."

Dat was misschien wel het belangrijkste punt van het overleg, dat veel langer duurde dan gepland. "De bijeenkomst was echt bedoeld om de lucht te klaren tussen die landen, maar dat is heel erg lastig. De bereidheid om elkaar te helpen is ver te zoeken. Iedereen wil vooral in eigen land geen problemen krijgen en zet het probleem dus vaak letterlijk de grens over. Populisme viert in sommige landen hoogtij en dat alles leidt tot frustratie."

Lakmoesproef

Er werd ook gesproken over het verschil van inzicht wat de beste oplossing is voor het vluchtelingenprobleem. Ter Horst: "De kloof in Europa is heel erg diep. Merkel en Juncker zitten op één lijn: ze willen een menswaardige opvang voor al die vluchtelingen die nu over de Balkan zwerven. Aan de andere kant heb je EU-president Tusk, een Pool, die hamert op het beter bewaken van Europese buitengrenzen.

Hij steunt hierin openlijk de opstelling van de Balkanlanden. Dat is toch een fundamenteel verschil van inzicht over hoe je deze crisis moet aanpakken."

De Sloveense premier Cerar waarschuwde voor het overleg zelfs dat als er geen goede afspraken gemaakt zouden worden, de EU uiteen zal vallen. Ter Horst: "Je ziet dat emoties behoorlijk oplopen. Europa zal niet zomaar uit elkaar vallen, maar Merkel noemde deze crisis vannacht niet voor niets de lakmoesproef voor de EU."

Het is nog niet bekend of Nederland mensen beschikbaar stelt voor grensbewaking op de Balkan. Daarvoor is nu nog geen verzoek binnengekomen, meldt een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie.