Het klimaatakkoord dat de wereld (weer) moet redden

• Marijn Duintjer Tebbens

  verslaggever economie

Eind dit jaar moet in Parijs een historisch en wereldwijd klimaatverdrag gesloten worden. Na jarenlange onderhandelingen onder VN-vlag is het de bedoeling dat 195 landen vastleggen met hoeveel procent elk land de uitstoot van broeikasgassen wil terugdringen.

Nieuwsuur doet de komende maanden verslag van de onderhandelingen, de dilemma’s en de obstakels op weg naar Parijs.

Het is niet voor het eerst dat er sprake is van momentum vlak voor een klimaattop. Eind 2009 kwamen meer dan honderd wereldleiders samen in Kopenhagen. Ook toen was het doel een wereldwijd klimaatverdrag en net als nu in Parijs was het uitgangspunt dat de temperatuurstijging onder de twee graden Celsius zou blijven, ten opzicht van het pre-industriële tijdperk. Volgens wetenschappers kunnen alleen dan de ernstigste gevolgen van klimaatveranderingen voorkomen worden.

Maar 'Kopenhagen' werd een pijnlijke mislukking. Vanavond reconstrueert Nieuwsuur met direct betrokkenen bij die onderhandelingen wat er toen mis ging en welke lessen daarvan zijn geleerd voor 'Parijs'.

De oud-voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso noemt de top in Kopenhagen de bizarste top waar hij ooit aan heeft deelgenomen. "Regeringsleiders van over de hele wereld kwamen naar Kopenhagen voor wat een historisch moment had kunnen worden. Uiteindelijk verlieten ze de stad met lege handen."

Rampzalig en naïef

Jacqueline Cramer, destijds minister van Milieu, noemt het verloop van de conferentie rampzalig. "Alles wat maar enigszins leek op een besluit nemen, werd geblokkeerd door partijen die wel ingehuurd leken om alles te blokkeren."

Donald Pols werkte destijds als klimaatlobbyist voor het Wereld Natuur Fonds en hoopte op strenge, bindende afspraken, waardoor landen gedwongen zouden worden serieus werk te maken van CO2-reductie. Nu zegt hij: "Achteraf gezien was dat idee van bindende afspraken naïef."

Parallellen

De Deense minister Connie Hedegaard was president van de VN-klimaatconferentie. Zij ziet parallellen tussen toen en nu. "Ook toen was er het gevoel: dit gaat lukken. Maar als ik nu zie wat er nog moet gebeuren voor Parijs, dan denk ik ook: het kan zomaar weer mislukken, zelfs zonder dat iemand dat echt wil."

Volgens de onder-secretaris-generaal voor klimaatverandering bij de VN, Janos Pasztor, zijn er wel degelijk lessen geleerd van 'Kopenhagen'. "We hebben daar geleerd hoe het wel en niet moet. De situatie is nu totaal anders."

De Hongaar Pasztor is door secretaris-generaal Ban Ki Moon is aangesteld om de klimaatconferentie in Parijs tot een succes te maken, maar ook hij ziet nog wel beren op de weg.

Hij wijst erop dat de vrijwillige voorstellen die landen tot nu toe hebben gedaan niet ver genoeg gaan. "We weten dat de inspanningen die landen beloven te zullen leveren, niet voldoende zijn om de temperatuurstijging tot 2 graden Celsius te beperken."