Het is een van de belangrijkste veroveringen van Islamitische Staat (IS) tot nu toe: de stad Palmyra in Syrië. Strategisch gezien, omdat ze nu ongeveer de helft van het land in handen hebben. Maar ook historisch, omdat er veel eeuwenoude opgravingen te vinden zijn.
De afgelopen dagen hebben de inwoners van Palmyra geprobeerd zoveel mogelijk waardevolle spullen in veiligheid te brengen. En dat deden ze met hulp uit Nederland.
Ik werd zondagmiddag in paniek gebeld. IS was op slechts drie kilometer afstand van de Palmyra.
Erfgoeddeskundige René Teijgeler helpt, samen met internationale archeologen, Syriërs om kunstschatten uit handen van de terreurgroep te houden. Teijgeler coördineerde de reddingsactie in Palmyra vanuit Utrecht. "Je moet op zo’n moment koel blijven, ook al gaat het om Griekse en Romeinse ruïnes."
GPS-coördinaten
Teijgeler adviseerde de Syriërs om de grote zuilen te laten staan. "Die kun je niet verslepen. Dat duurt lang en is levensgevaarlijk als IS zo dichtbij is."
Wat ze niet weten, kunnen ze ook niet verraden.
Middelgrote spullen moeten volgens Teijgeler worden begraven in de omgeving. "Het is een woestijngebied dus dat kan vrij makkelijk. We hebben het dan vooral over standbeelden. Daarna worden de GPS-coördinaten opschreven, zodat we ze later weer kunnen opgraven. Kleine spullen kunnen het best worden ingepakt en in de kofferbak naar een veilige plek worden gebracht."
Select gezelschap
De erfgoeddeskundige weet niet waar de schatten nu precies zijn. "Belangrijk is dat maar een paar mensen weten waar het ligt. Dan beperk je het risico dat mensen dat onder druk aan IS vertellen. Wat ze niet weten, kunnen ze ook niet verraden."
Dit is zeker niet de eerste reddingsactie voor Teijgeler. Hij werkt samen met een groep internationale archeologen voor Heritage for Peace, een onafhankelijke hulporganisatie. En dat heeft voordelen. UNESCO kan alleen met landen onderhandelen, dus alleen met de regering in Syrië en niet met de oppositie. Heritage for Peace kan dat wel.
Ondanks de hulp is veel werelderfgoed in Syrië inmiddels onherstelbaar beschadigd. Teijgeler hoopt dat er nog iets overblijft van de beroemde zuilen van Palmyra. “Maar ja, die kunnen we niet verplaatsen, daar kunnen we niets tegen doen. En het zal me ook niets verbazen als IS met bulldozers aan komt zetten om ze te slopen. Helaas.”
