De Algemene Rekenkamer is zeer kritisch over de bezuinigingen op de inlichtingendienst AIVD door het kabinet. In een rapport stelt de Rekenkamer dat de bezuiniging van 68 miljoen euro uit het regeerakkoord "diepe sporen nalaat" in de organisatie. "Het herstel van de AIVD en de blik op de toekomst keren onvoldoende terug", staat in het rapport.
Te gast vanavond in Nieuwsuur is de president van de Rekenkamer Saskia Stuiveling. Verder reageren minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en terrorismedeskundige Jelle van Buuren.
Schat aan kennis
In 2012 kondigde het kabinet aan dat de inlichtingendienst eenderde van zijn budget zou kwijtraken. 68 miljoen euro moest worden ingeleverd. Vooral bij de ICT-afdeling en de interne opleiding vielen klappen. Maar het “toenemend dreigingsbeeld”, vooral het jihadistisch terrorisme, zorgde voor een omslag in de politiek.
In 2014 eiste de Tweede Kamer dat de AIVD er weer geld bij zou krijgen. De bezuiniging werd gehalveerd en er kwam extra geld: 25 miljoen in 2014 en 40 miljoen in 2015. Maar intussen was de dienst veel ervaren krachten, en daarmee een schat aan kennis kwijtgeraakt.
De dienst moest van het kabinet bezuinigen zonder het inlichtingenwerk in gevaar te brengen. Zodoende kwamen de bezuinigingen vooral terecht bij de ondersteunende taken. Maar toch leed ook het inlichtingenwerk onder de bezuinigingen.
'Bestuurlijke turbulentie'
De Rekenkamer constateert dat in 2014 meer dan honderd gekwalificeerde medewerkers de dienst verlieten. Daarmee is ook veel kennis en ervaring verloren gegaan. En het zal jaren duren voor die kennis opnieuw is opgebouwd. Schade aangericht door ‘bestuurlijke turbulentie’, concludeert de Rekenkamer. Oud-AIVD’er Kees Jan Dellebeke noemt het 'jojo-beleid'.
“Als bezuinigingen beginnen, zijn het altijd de beste mensen die het eerst vertrekken,” zei hij eerder dit jaar in NRC Handelsblad. De ‘bronnenopbouw’, het werven van betrouwbare contacten, is volgens hem werk dat ervaring vereist.
De afgelopen jaren was er een ‘toenemend dreigingsbeeld’, vooral door het islamitisch terrorisme in Syrië en Irak. AIVD-directeur Rob Bertholee trok aan de bel en waarschuwde in Nieuwsuur de politiek voor de gevolgen van het vertrek van Nederlandse jongeren naar Syrië. "Ze worden daar getraind, geschoold en getraumatiseerd, of alle drie tegelijk.”
In de eerste maanden van 2015 zijn zeker tien Nederlandse Syriëgangers om het leven gekomen, zei Bertholee vorige maand bij de presentatie van het jaarverslag van de veiligheidsdienst. Tot nu toe zijn dertig jihadisten uit Nederland gedood; eind vorig jaar stond de teller nog op twintig.
Uiterst beperkt
Premier Mark Rutte zegt in een reactie dat de gevolgen voor de operationele capaciteit bij de reorganisatie uiterst beperkt zijn gebleven.
