Liberia is vanaf vandaag officieel ebola-vrij. Het West-Afrikaanse land is het eerste van de drie zwaarst getroffen landen, waar al 42 dagen geen nieuwe besmetting is geweest, meldde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dat geldt nog niet voor Sierra Leone en Guinee.
De Liberiaanse minister van Ontwikkelingssamenwerking Julia Duncan-Cassell was in Nederland ons land om fondsen te werven. Nieuwsuur sprak met het haar over de impact van de epidemie op haar land. Ook vertelt Peter Jan Graaff hoofd van de speciale VN-missie die in West-Afrika strijdt tegen ebola, hoe het Liberia is gelukt de ziekte uit te bannen.
Succesvolle aanpak
De termijn van 42 dagen komt overeen met twee keer de maximale incubatieperiode van het dodelijke virus. Sinds de uitbraak in december 2013 zijn meer dan elfduizend mensen aan ebola overleden. Bijna de helft van de slachtoffers viel in Liberia. Het dieptepunt werd bereikt tussen augustus en oktober toen wekelijks honderden mensen aan het virus overleden.
Dat het Liberia wel is gelukt om de epidemie de kop in te drukken, is te danken aan onder meer het beleid van de overheid. Volgens Peter Jan Graaff, hoofd van de speciale VN-missie, hebben de autoriteiten na een desastreus begin de aanpak van de epidemie drastisch gewijzigd.
"In het begin van de uitbraak greep de regering hard in, wijken die een besmetting hadden werden in quarantaine gesteld. Maar dat maakte het alleen maar erger. Door dat beleid meteen te staken zijn veel zieken voorkomen."
De overheid ging toen over op een andere aanpak. "De Liberianen werd vanaf toen niet meer gezegd wat ze moesten doen, maar werd gevraagd wat ze nodig hadden." Daarnaast werden lokale dorpshoofden, kerken en organisaties betrokken bij de bestrijding. Dat bleek cruciaal te zijn in een succesvolle aanpak.
- AFP
De harde werkelijkheid van ebola eind 2014. Een meisje zit huilend op de grond terwijl hulpverleners machteloos toekijken - AFP
Ze heeft haar vader en moeder verloren aan ebola - AFP
Besmette mensen wachten wanhopig voor een kliniek om geholpen te worden - EPA
Een man draagt zijn zieke broer uit een taxi naar een kliniek in Monrovia - AFP
De taxi wordt vervolgens schoon gespoten met chloor
Ontwricht
Maar veel reden voor feest is er niet. De ebola-uitbraak heeft het land volledig ontwricht. Scholen, ziekenhuizen en de economie hebben maanden stilgelegen in verband met besmettingsgevaar. Alles moet weer worden opgestart. Begin februari gingen al de eerste scholen open.
Het preventieve systeem dat door de Liberiaanse overheid is opgezet, blijft voorlopig van kracht. Volgens Graaff volgt bij zo'n epidemie na zes maanden tot een jaar vaak een nieuwe golf. Hulporganisaties blijven daarom nog zeker een half jaar in het land.
"We moeten wel waakzaam blijven, het regenseizoen komt eraan en dan is de kans op verspreiding van de ziekte vele hoger. Het gevaar is dus nog zeker niet geweken, ook niet in Liberia."
Noodtoestand
Nu ebola op zijn retour is, maken verschillende hulporganisaties de balans op. Hoe kon het gebeuren dat de epidemie zo uit de hand liep? De WHO erkende vorige maand dat de aanpak van de ebola-uitbraak in Afrika op een aantal punten flink tekortschoot. De aanpak was traag, ontoereikend en te weinig daadkrachtig. Vooral door te wachten met het uitroepen van de noodsituatie zijn onnodig veel doden gevallen.
Het gevaar is dus zeker nog niet geweken, ook niet in Liberia.