Blockbuster tentoonstelling van Matisse in het Stedelijk

Met meer dan 100 werken van ruim 30 bruikleengevers presenteert Het Stedelijk Museum dit voorjaar 'De oase van Matisse'. Voor het eerst in meer dan zestig jaar is er daarmee een tentoonstelling van de Franse meester in Nederland.

Zorgeloos

Grote gekleurde ‘knipsels’, mediterraanblauwe kleurvlakken en loom rustende dames. De beelden zijn kenmerkend voor het werk van Henri Matisse.

"Je zou het werk van Matisse zorgeloos kunnen noemen", zegt Bart Rutten, hoofd Collecties van het Stedelijk Museum in Amsterdam. "Maar de ogenschijnlijke lichtvoetigheid heeft juist een enorme diepgang. De compositie is vaak zo experimenteel en onderzoekend dat het een nieuwe kijk biedt op alles. Zo is bijvoorbeeld bij geen enkel schilderij de lichtinval hetzelfde."

Knipsels

Nooit eerder waren er zoveel bruiklenen van over de hele wereld betrokken bij een tentoonstelling van Matisse. Ze worden getoond in combinatie met werk van tijdgenoten, leermeesters en navolgers uit de vaste werk van Het Stedelijk Museum.

Het hart van de tentoonstelling is het wereldberoemde eigen werk van het Stedelijk Museum, La pèrruche et la sirene (De parkiet en de zeemeermin). Het immense gekleurde ‘knipselwerk' is onder meer bekend vanwege de bijzondere werkwijze. Omdat in de laatste fase van zijn leven schilderen fysiek onmogelijk werd, werkte Matisse vanuit zijn rolstoel. Hij knipte grote kleurvlakken uit en liet die door zijn assistenten op het doek plakken.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken is die knipseltechniek niet uit nood geboren. Matisse was al een internationaal gevierd kunstenaar toen hij met de grote decoratieve knipsels aan de slag ging. "Dat hij op zijn zeventigste nog een radicaal andere weg insloeg is uniek", vindt Bart Rutten.

Wie?? Henri Matisse…

Bij de tentoonstelling verschijnt ook een boekje van de van origine Marokkaanse schrijver Abdelkader Benali. In 1996 stond op de cover van zijn debuut Bruiloft aan Zee een schilderij van Matisse (Raam te Tanger). Een passage uit het boek:

‘Wie?’‘Henri. Matisse.’ Mijn eerste uitgever, Oscar van Gelderen, spreekt de naam nogmaals uit, deze keer wat minder terloops als hij ziet dat de naam mij niets zegt. ‘Franse schilder. In Marokko geweest. Tanger. Anglicaanse Kerk. Dit schilderij zal het omslag van je boek sieren.’

Benali was zo onder de indruk van het werk van Matisse dat hij een zoektocht begon naar de kerk en het uitzicht op het schilderij. Pas twee jaar geleden vond hij de juiste locatie.

Energie

'De Marokkaanse periode was voor de schilder heel bepalend, Matisse haalde veel inspiratie uit het oosten. Die energie van Tanger, dat blauw van de zee en dat licht, het komt allemaal terug in zijn werk. Op de tentoonstelling zijn de invloeden te zien in het textiel dat hij ontwierp, zoals tapijten en gewaden.'

'In 1912 en 1913 bezocht Matisse bordelen in Marokko. Dat deed hij niet voor seks, maar hij liet de vrouwen voor hem poseren in ontspannen houdingen. Bijzonder dat hij er überhaupt binnenkwam, want de Marokkaanse gemeenschap was zeer gesloten', schrijft Benali in Het blauw van de zee en het blauw van de stad.

De tentoonstelling ‘De oase van Matisse’ is vanaf 27 maart te zien in Het Stedelijk Museum in Amsterdam.