Lieke Kwant
Redacteur
Het wordt steeds moeilijker voor basisscholen in Amsterdam om gemengd te blijven. De oorzaak is het nieuwe, centrale toelatingsbeleid. Het zorgt voor een grotere scheiding tussen kinderen met hoogopgeleide en laagopgeleide ouders en ook de kloof tussen zwarte en witte scholen wordt vergroot.
Basisscholen in Amsterdam luiden de noodklok. "We hebben als school erg veel geïnvesteerd om een gemengde school te worden. Door het systeem van het centrale aanmeldingsbeleid heeft nu een eenzijdige groep kinderen voorrang, namelijk de kinderen van de voorschool", aldus Anna van Gestel, leerkracht op de Fiep Westendorp school in Amsterdam. Hierdoor dreigen gemengde scholen weer zwart te worden.
Doordat ouders veel vrijheid hebben om te kiezen, hebben ze de neiging om een school te kiezen waar veel ouders zitten met een achtergrond als henzelf.
Rijk en arm komen elkaar nauwelijks tegen
Eind vorig jaar stelde het Sociaal Cultureel Planbureau in het rapport “Verschil in Nederland” vast dat welgestelden in Nederland en mensen aan de onderkant van de samenleving elkaar nauwelijks tegenkomen. Volgens Guido Walraven van het Kenniscentrum Gemengde Scholen zie je deze kloof ook in het onderwijs terug.
“We zien dat er scholen zijn met ouders met een hoge opleiding en scholen met ouders met een lage opleiding. Dat komt doordat ouders de vrijheid hebben om te kiezen en een school kiezen waar ouders zitten met dezelfde achtergrond.”
Segregatie op Amsterdamse basisscholen
Ook Amsterdam heeft hier mee te maken. In de hoofdstad wonen meer dan 800.000 inwoners met 180 verschillende nationaliteiten én met een zeer divers opleidingsniveau. Toch is die diversiteit niet op alle Amsterdamse basisscholen terug te zien. Er zijn nog steeds witte én zwarte scholen. En ook in gemengde wijken is er sprake van segregatie op scholen.
Voorscholen
Kinderen met een zogenaamde voorschoolindicatie hebben of een taalachterstand of ouders met een lage opleiding. En deze kinderen zijn niet gelijkmatig over alle basisscholen in Amsterdam verdeeld. Niet alle basisscholen hebben namelijk een voorschool en ook zijn er grote verschillen in het aantal beschikbare plekken per school.
Gevolgen voorrangsregels in de praktijk
Volgens Anna van Gestel, leerkracht op de Fiep Westendorp school, betekent dit voor hun school dat dertig van de zestig beschikbare plekken automatisch naar de voorschoolleerlingen, dus leerlingen met een achterstand, gaan. Om de school gemengd te houden, moeten de overige 30 plekken naar kinderen van hoogopgeleide ouders gaan. Dit is volgens haar moeilijk en kost veel tijd en energie. “Onze school staat op de rand van de stadsdelen Zuid en Nieuw-West. In Zuid wonen veel hoogopgeleide ouders, in Nieuw-West veel laagopgeleide. Hoogopgeleide ouders kiezen toch vaak voor een school waar andere hoogopgeleide ouders naartoe gaan.”
Onze school staat op de rand van de stadsdelen Zuid en Nieuw-West. In Zuid wonen veel hoogopgeleide ouders, in Nieuw-West veel laagopgeleide. Hoogopgeleide ouders kiezen toch vaak voor een school waar andere hoogopgeleide ouders naartoe gaan.
Wethouder van Onderwijs
De Amsterdamse wethouder van Onderwijs, Simone Kukenheim zegt dat het moeilijk is om nu al een beeld te vormen, omdat het centrale toelatingssysteem pas net is ingevoerd. Ze geeft wel aan dat ze de geluiden dat het nieuwe toelatingssysteem het mengen van scholen in de weg staat, niet herkent. “Voorrangsregels gelden alleen voor scholen die moeten loten. Dat is bij de meeste scholen niet. Op het moment dat er wel geloot moet worden, moet je gewoon plekken bijmaken”.
Ouderinitiatieven in de knel
Lovisa Rottier en Arnold Jonk zijn toen ze een school zochten voor hun oudste zoon een initiatief gestart om de Fiep Westendorp te mengen. Jonk is werkzaam bij de Onderwijsinspectie. Als hoofdinspecteur primair onderwijs heeft hij veel kennis van scholen. Het was een zeer bewuste keuze om voor een gemengde school te kiezen. “We wonen in een gemengde stad. Ik vind het heel gek om in een gemengde stad te wonen en apart te naar school te gaan. Dat vind ik raar. Ik gun iedereen zo breed mogelijke ervaringen. Ik geloof dat onderwijs daar ook een taak in heeft.”
Het ouderinitiatief was al snel succesvol: “De laatste drie jaar is er een gemengde instroom in de school. Dat loopt hartstikke goed. Het eerste jaar kostte het tijd om het op te starten. Maar, uiteindelijk vond ik het verbazend hoe snel het ging.”
Groepsinschrijving
Via een uitzonderingsregel zijn Rottier en Jonk er uiteindelijk toch in geslaagd om een oplossing te vinden en het ouderinitiatief om de Fiep Westendorp school te mengen in ieder geval dit jaar nog in stand te houden. “We hebben een manier gevonden om met een groep ouders in te schrijven, zodat we voor menging konden blijven gaan”.
Het is alleen volgens leerkracht Anne van Gestel geen structurele oplossing. “De regel geldt alleen voor scholen met een bestaand ouderinitiatief en komt neer op een heleboel werk voor de ouders. Wij zouden het als school prettig vinden als de voorrangsregels geschrapt worden.”