Elke provincie voert een eigen beleid als het gaat om nevenfuncties voor gedeputeerden en commissarissen van de Koning. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. En de verschillen zijn groot. Zo heeft Limburg 22 nevenfuncties, en Friesland 7. Gelderland kent 12 betaalde nevenfuncties die samen meer dan een ton aan inkomsten opleveren. Terwijl gedeputeerden in Flevoland en Overijssel helemaal geen betaalde functies hebben. Zij verdienen 0 euro naast hun salaris als gedeputeerde.
In Nieuwsuur reageren vanavond onder meer commissaris van de Koning Ank Bijleveld (Overijssel) en hoogleraar bestuurskunde Leo Huberts (VU Amsterdam).
In tegenstelling tot ministers, mogen provinciale bestuurders naast hun functie als gedeputeerde of commissaris van de Koning (betaalde) nevenfuncties uitoefenen. In totaal gaat het momenteel om 151 nevenfuncties, waarvan 34 betaald.
Nu het thema integriteit na de commotie rondom de declaraties van Mark Verheijen weer actueel is, laait de discussie over bijbanen in de provincies weer op. De SP in Limburg wil helemaal van de betaalde bijbanen af. Gedeputeerde Jan Markink in Gelderland stelt daarentegen dat het bekleden van nevenfuncties voordelen heeft. Gedeputeerden kunnen zo meer binding met de samenleving krijgen.
Informatie niet actueel
Fulltime bestuurders zijn wettelijk verplicht hun nevenfuncties openbaar te maken. Indien zij betaald worden voor een bijbaan moeten zij de inkomsten hieruit ter inzage leggen op het provinciehuis. In de Handreiking Integriteit van politieke ambtsdragers wordt aanbevolen om gegevens over nevenfuncties te publiceren op de website van de provincie. Ook staat in de Handreiking dat het "wenselijk en gebruikelijk is" dat wordt aangegeven hoeveel tijd de nevenfuncties in beslag nemen. De Handreiking noemt bovendien dat het "van groot belang" is om de lijst van nevenfuncties actueel te houden.
Nieuwsuur onderzocht de gegevens op de websites van de twaalf Nederlandse provincies. De meeste provincies vermelden de nevenfuncties op hun website. Maar informatie over welke functies bezoldigd zijn en welke niet ontbreekt in veel gevallen. Ook is meestal niet duidelijk hoe hoog de beloning is voor een betaalde functie. Weinig provincies vermelden hoeveel tijd zij besteden aan hun nevenfuncties. En in een aantal gevallen blijkt de informatie niet actueel.
Gelderland spant de kroon
Nieuwsuur vroeg aan alle provincies om aanvullende en actuele gegevens over de nevenfuncties te leveren. Op die manier was het mogelijk een overzicht te maken van alle huidige nevenfuncties die gedeputeerden en commissarissen op persoonlijke titel voeren, de hoogte van de eventuele bezoldiging, en de tijdsbesteding.
Uit dit overzicht blijkt dat er grote verschillen zijn tussen provincies. Sommige bestuurders storten vergoedingen die zij voor hun nevenfuncties ontvangen in de provinciekas. Dat doet bijvoorbeeld Han Polman, commissaris van de Koning in Zeeland, en ook Theo Bovens, commissaris in Limburg. Hun collega Johan Remkes in Noord-Holland doet dit niet. Hij ontvangt jaarlijks ruim 50.000 euro extra aan neveninkomsten.
Gelderland spant de kroon als het gaat om neveninkomsten. In 2013 verdienden de bestuurders er zo’n 125.000 euro. De Gelderse gedeputeerde Jan Markink ontving dat jaar bijna 100.000 euro aan nevenfuncties bij een groot veevoerbedrijf, twee onderwijsinstellingen en een accountancy-organisatie.
'Iedere schijn vermijden'
In Overijssel hebben bestuurders geen betaalde nevenfuncties. Commissaris van de Koning Ank Bijleveld zegt daarover: "Ik denk dat het in deze functies heel erg van belang is om iedere schijn te vermijden, dus liefst om geen betaalde nevenfuncties te doen."
Een nevenfunctie voor een commercieel bedrijf heeft bijvoorbeeld vaak een bepaald doel, zegt Bijleveld. In Overijssel worden dergelijke bijbanen niet aangenomen.
'Pas op voor integritisme'
Hoogleraar Integriteit Leo Huberts noemt het opmerkelijk dat in de ene provincie iets wordt toegestaan dat een aantal kilometer verderop niet gewaardeerd wordt. Hij meent dat het goed zou zijn als provinciebestuurders van alle twaalf provincies met elkaar in gesprek gaan om de verschillen onder de loep te nemen.
Aan de andere kant waarschuwt hij ook voor ‘integritisme’. "Je moet een beetje oppassen met veralgemeniseren. Enige nuancering in de discussie over integriteit is welkom."
Fictieve voorbeelden werking verrekeningssystematiek:
| Schadeloosstelling | € 100 000 | € 100 000 |
| Neveninkomsten | € 50 000 | € 100 000 |
| Vrijstelling | € 14 000 | € 14 000 |
| Verrekening | 0,5 maal (€ 50 000 – € 14 000) = € 18 000 | 0,5 maal (€ 100 000 – € 14 000) = € 43 000 |
| Maximum 35% | € 18 000 < € 35 000 | € 43 000 > € 35 000 |
| Uitkomst | € 100 000 - € 18 000 = € 82 000 | € 100 000 – € 35 000 = € 65 000 |