San Pedro Sula, de gevaarlijkste stad ter wereld in vredestijd

• 

  Marc Bessems

  Correspondent Latijns-Amerika

Wereldwijd komen meer mensen om door moord dan bij oorlogen. In 2012 werden volgens de VN bijna een half miljoen mensen vermoord in gebieden waar geen oorlog is, terwijl oorlogen in datzelfde jaar naar schatting zo’n 60.000 mensenlevens kostten.

Vooral in Midden-Amerika worden veel moorden gepleegd. Koploper is het kleine Honduras, het land met de meeste moorden per hoofd van de bevolking. San Pedro Sula, de tweede stad van het land, is moordhoofdstad van de wereld: per 100.000 inwoners worden daar 179 mensen gedood. Ter vergelijking: het wereldwijde gemiddelde is 6,2 per 100.000 inwoners.

In Nieuwsuur vanavond een verslag van correspondent Marc Bessems vanuit San Pedro Sula.

"Dit is een supermarkt voor journalisten", zegt Orlin Castro. Hij is misdaadverslaggever voor een lokaal televisiestation. "Er gebeurt altijd wel iets. Vrijwel elke nacht vallen er doden, zijn er schietpartijen, arrestaties."

Riskante baan

Orlin Castro is er vaak bij: hij werkt ’s nachts en verslaat vooral geweldsincidenten. 'Nota Roja' heet dat op zijn Spaans, wat zoveel betekent als 'bloednieuws'. Het is een riskante baan: in 2014 werden zeker 10 journalisten vermoord in Honduras.

Orlin Castro en zijn cameraman verslaan vanavond een klopjacht op een groep zwaarbewapende jongeren. Castro luistert naar een politieradio, krijgt constant berichten op een van zijn telefoons en wordt regelmatig gebeld door tipgevers. "Als je zo’n wijk als deze binnenkomt, is dat een risico. Soms zijn we eerder dan de politie en dan is het hier pas echt gevaarlijk."

Internationale straatbendes

Veel buitenwijken worden gedomineerd door een van de vele straatbendes van de stad. De twee grootste bendes opereren in heel Midden-Amerika: de MS-13 of Mara Salvatrucha en de M-18 of Mara 18, ook wel 'Calle 18' genoemd.

Ze ontstonden in de Verenigde Staten maar groeiden uit tot de gewelddadigste criminele organisaties van Midden-Amerika. Volgens Orlin Castro zijn deze bendes verantwoordelijk voor vele moorden in de stad. "Ze persen mensen af en eisen een 'oorlogsbelasting'. Als je niet betaalt, maken ze je af. Ze hebben altijd oorlog onderling: de gevaarlijkste wijken zijn die waar twee bendes vechten om de macht."

"Natuurlijk kennen we het geweld van de straatbendes. Dat is erger geworden de afgelopen jaren", zegt Carlos Urbizo Solis, politicus en een van de weinige lokale experts op het gebied van geweld. Volgens hem is ook de georganiseerde misdaad een groeiend probleem, de grote drugskartels uit Mexico en Colombia.

Moord uit frustratie

"Maar naast al dat criminele geweld is er nog het 'gewone' geweld", vervolgt Urbizo. "Naar schatting de helft van de mensen hier heeft een wapen. Combineer dat met een lage tolerantiegraad en je ziet dat ruzies vaak uitlopen op moord."

Dat zoveel mensen in Honduras gefrustreerd door het leven gaan, wijt de politicus vooral aan een gebrek aan gelijke kansen. "Ongeveer de helft van de beroepsbevolking heeft geen werk. En mensen die wel werk hebben, verdienen vaak minder dan het minimumloon, te weinig om waardig van te leven. En dan is er nog een groot gebrek aan echte democratie. Kortom, te veel mensen maken geen schijn van kans in onze maatschappij. Er is nooit echt onderzoek naar gedaan, maar we weten wel dat er opvallend veel Hondurezen zijn met psychische klachten zoals depressie. Mensen zijn gefrustreerd."

Moord als baan

Via via komen we in contact met Ross, die naar eigen zeggen zijn geld verdient met het vermoorden van mensen. "Op mijn zestiende pleegde ik mijn eerste moord, voor geld. De eerste keer slaap je niet goed. Je vraagt je af wie die persoon was, waarom je hem vermoordde. Dat soort dingen. Later besef je dat het gewoon werk is. Op dat moment was het voor mij gewoon een baan. Nog geen week later pleegde ik mijn tweede moord."

Voor Ross is het een kwestie van geld. "Het is een manier om snel aan geld te komen. Dankzij dit werk kan ik mijn kinderen een goede toekomst bieden. Soms denk ik er wel eens over om te stoppen, om iets anders te gaan doen. Maar waar moet ik dan van leven? Ik heb geen diploma’s en geen werkervaring en er is zoveel werkloosheid. Bovendien als je al een baan kan krijgen, verdien je veel te weinig."

Ross zegt dat hij inmiddels 27 jaar oud is en dat hij tegenwoordig een à twee moorden per maand pleegt in opdracht van zijn 'organisatie'. "Vroeger pleegde ik soms wel vijftien moorden in een week, maar dat doe ik niet meer", vertelt hij bijna achteloos. Als dat klopt heeft Ross honderden moorden op zijn geweten. Zijn verhalen zijn moeilijk te checken, want Ross geeft om begrijpelijke redenen nauwelijks details.

Geen alternatief

"Er zijn klanten die zeggen dat ze iemands positie willen, die bieden geld om iemand uit de weg te ruimen. Als de een bijvoorbeeld de directeur is en de ander zijn plaatsvervanger, dan is het logisch; als de een dood is, volgt de ander hem op. Dat soort zaken zijn simpele klussen", legt de huurmoordenaar uit.

Ross zegt dat zo’n simpele moord ongeveer 100.000 lempiras kost, zo'n 4200 euro. Dat is een klein fortuin in een land waar het minimumloon rond de 7400 lempiras, ongeveer 311 euro, bedraagt. "Maar het echte werk komt van drugshandelaren. Die willen bijvoorbeeld een concurrent vermoorden. Dat zijn gevaarlijke klussen en daarom vangen we daar veel geld voor. Dat begint bij miljoenen lempiras."

"Ik zei toch dat hier in San Pedro Sula de verhalen voor het oprapen liggen", zegt misdaadverslaggever Orlin Castro na een lange nacht werken. Die avond registreert hij vijf doden, volgens de politie zijn het bendeleden die op agenten hadden geschoten.

Soms is hij al dat geweld helemaal zat. "Telkens als er weer een collega is vermoord, wil ik er mee stoppen," verzucht de misdaadverslaggever. "Maar wat moet ik dan? Waar kan ik dan heen, hoe verdien ik mijn geld? Er zit niets anders op: morgenavond gaan we gewoon weer aan het werk in de gevaarlijkste stad van de wereld."