De hoofdredacteur van een grote oppositiekrant in Turkije wordt aangeklaagd wegens het ‘beledigen’ van president Recep Tayyip Erdogan. Hij heeft in een interview met een aanklager vragen gesteld over vermeende corruptie door de president.
Het is de nieuwste zaak in een lange reeks incidenten waarbij journalisten die hun werk doen in Turkije, in de problemen komen. "De afgelopen anderhalf jaar hebben meer dan honderd journalisten in Turkije hun baan verloren", zegt oud-eindredacteur van CNN-Turkije Ridvan Akar.
Akar werd zelf ook ontslagen, twee weken nadat een kritische documentaire van zijn hand over de Gezi-protesten was uitgezonden. "De regering zet hoofdredacteuren en mediabedrijven onder druk. De president belt ze persoonlijk op, om het ontslag van kritische journalisten te eisen."
Propaganda voor de PKK
Ook buitenlandse journalisten zijn niet meer immuun. Vorige maand werd bij de Nederlandse correspondent Fréderike Geerdink een huiszoeking gedaan. Ze werd verhoord, en er komt een rechtszaak. Geerdink heeft volgens de aanklager propaganda gemaakt voor de terreurorganisatie PKK.
“Ik heb foto’s getwitterd van jongens die bij een demonstratie met PKK-vlaggen aan het zwaaien waren. Dat is gewoon een feitelijke waarneming. Ik noem dat journalistiek, zij noemen het propaganda", zegt Geerdink.
De journaliste legt zich in haar werk toe op de meest gevoelige kwestie in Turkije: de strijd tussen het Turkse leger en de PKK. Ze vestigde zich in 2012 in de Koerdische stad Diyarbakir. Waarom zij juist op dit moment wordt aangeklaagd, weet Geerdink niet.
"Het kan heel simpel zijn om mij te intimideren. Maar het kan ook te maken hebben met de verslechterde relatie tussen Nederland en Turkije. Ik hou me maar niet bezig met die vraag, omdat het toch speculeren blijft. Het is willekeur, je komt er niet achte
Ik noem het journalistiek, Turkije noemt het propaganda.
'Media is hier vrij'
President Erdogan vindt de kritiek over het gebrek aan persvrijheid in zijn land onzin. “Niet in Europa, niet in andere landen in het Westen, nergens zijn de media zo vrij als in Turkije", zei de president op 6 januari. De dag waarop het arrestatieteam bij Geerdink voor de deur stond om haar te verhoren.
Erdogan ziet Turkije in de discussie over persvrijheid als het slachtoffer. In dezelfde toespraak op 6 januari zei hij: "Over persvrijheid, terreur, acties van de politie, maatregelen tegen terrorisme, onze aanpak in Irak en Syrië; al deze onderwerpen grijpen ze aan om met modder te gooien naar Turkije."
Twitter afgesloten
"Nu de traditionele media onder druk staan, keren mensen zich tot het internet", zegt internet-activist Ahmet Sabanci in de werkruimte van Hackerspace in Istanbul. Maar ook online wordt de regering steeds actiever om informatie te blokkeren.
Als voorbeeld geeft Sabanci Twitter, dat ieder half jaar een rapport uitbrengt over de pogingen van landen om Twitter te beïnvloeden. "Twitter heeft onder druk van Turkije 62 accounts en 1820 tweets geblokkeerd. Er is geen land op de wereld dat meer verzoeken deed als Turkije.”
Als Twitter de verzoeken niet inwilligt, wordt de website in zijn geheel afgesloten in Turkije, zegt Sabanci. In maart vorig jaar gebeurde dat al voor twee weken.
Media onder druk gezet
Volgens oud-eindredacteur Ridvan Akar worden kranten en tv-stations op allerlei manieren onder druk gezet. "Ook adverteerders krijgen telefoontjes, dat ze maar beter niet meer in oppositiekranten kunnen adverteren. En oppositie-media krijgen immense belastingaanslagen, die regeringsgezinde media niet krijgen."
Het probleem is volgens Akar dat mediaconcerns in Turkije veel meer belangen hebben dan alleen een krant of een televisiestation. Vaak hebben ze ook fabrieken, bouwbedrijven en banken in hun bezit. Dat maakt ze kwetsbaar voor druk vanuit de overheid.
“Het gevolg is dat een hoofdredacteur zichzelf ziet als een relatiemanager", zegt Akar. "Hij is niet bezig met onafhankelijke verhalen maken, hij is bezig met verhalen maken die geen schade veroorzaken in de relatie tussen het concern en de regering."
Vertrouwen op vakmanschap
Fréderike Geerdink wacht ondertussen het begin van de rechtszaak, op 8 april dit jaar, in Turkije af. "Ik werk gewoon door. Ik ben hier gekomen om verslag te doen van wat er gebeurt. Dus ik ga niet bij de eerste intimidatie naar Nederland."
Ze zegt dat ze sinds de aanklacht niet anders is gaan werken of publiceren. "Dat zouden ze wel heel fijn vinden, als je jezelf gaat censureren, maar daar pas ik echt voor", zegt Geerdink. "Juist omdat de staat zo willekeurig is en de persvrijheid niet respecteert, moet ik gewoon op mijn eigen vakmanschap blijven vertrouwen.”