Nederland kent steeds meer daklozen. In 2010 kwamen er 55.230 mensen bij de opvang terecht en in 2013 waren dat er 60.550. Dat is een stijging van tien procent, blijkt uit nieuwe cijfers van Federatie Opvang.
De groep 65 plus kent relatief de grootste stijging: er zijn nu drieduizend ouderen. Dat is 43 procent meer vergeleken met 2010. Ook is er een grote stijging te zien van het aantal zwerfjongeren; er zijn ruim zesduizend jongeren zonder thuis. Dit is een stijging van 14 procent.
Onderzoeker Mathijs Tuynman van het Trimbos-instituut noemt het opvallend dat bij eenderde van de centrumgemeenten de opvangcapaciteit voor zwerfjongeren ontoereikend is. Bovendien lijken gemeenten maar in beperkte mate te kunnen voorkomen dat jongeren dakloos worden.
Voor kwetsbare jongeren, die een grote kans lopen om dakloos te raken en die geen deel uitmaken van een gezin, stemmen de cijfers nog somberder: nog niet de helft van de gemeenten beschikt over mogelijkheden om deze jongeren op tijd op te vangen.
Geen plaats
Jongeren komen in de opvang nu vaak terecht tussen volwassenen. Mathijs Tuynman: "Volwassenen hebben vaak zwaardere problemen zoals jarenlange verslavingen. Je kan je voorstellen dat dat geen geschikte plek is, zeker niet als je probeert een opleiding te volgen en je een plek nodig hebt om huiswerk te maken."
Ricky (22) heeft ook een tijd tussen volwassenen gezeten. Hij is blij dat hij nu in Groningen in een instelling zit met jongeren van zijn leeftijd. Maar in veel gevallen zoeken zwerfjongeren zelf oplossingen om ergens te slapen en melden ze zich niet snel bij een instelling. Hierdoor worden zij niet meegeteld in de registraties.
Nieuwe daklozen
Er zijn signalen dat de stijging vooral komt door een toenemende groep 'nieuwe daklozen'. Mensen die door schulden, werkloosheid of hypotheeklast dakloos zijn geworden, komen op straat terecht zonder dat er sprake is van psychiatrische problemen of verslaving. Van de gemeenten constateert 71 procent een toename van het aantal 'nieuwe daklozen', blijkt uit het Trimbosonderzoek.
Volgens de Federatie Opvang kloppen er bovendien door de bezuinigingen bij de GGZ steeds meer mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen aan bij de nachtopvang. Deze opvang kan die mensen niet de juiste zorg bieden.
Bovendien veroorzaakt dit onveilige situaties. Vorige week is bij het Leger des Heils in Maastricht nog een dakloze neergestoken door een verwarde dakloze. Dat is geen uitzondering, zegt Hil Rabenberg, namens de Federatie Opvang.
Politieke actie
Federatie Opvang vindt dat de politiek nu wat moet doen. Hil Rabenberg: "Mensen krijgen onoplosbare schulden doordat de overheid automatisch geld van rekeningen afschrijft, bijvoorbeeld om toeslagen te verrekenen. De overheid moet zorgen dat de Belastingdienst controleert of mensen de huur kunnen blijven betalen, voordat ze de rekening leeghaalt om een schuld aan de overheid te innen.
De organisatie vindt ook dat er meer goedkope huisvesting moet komen voor mensen die de opvang willen verlaten. Omdat er geen goedkope huizen zijn, blijven veel mensen in de dure opvang- en zorgvoorzieningen zitten en is er geen doorstroom.
Tot slot wil Federatie Opvang dat er afspraken gemaakt worden tussen gemeenten, zorgverzekeraars, woningcorporaties en zorginstellingen over passende zorg en huisvesting voor psychiatrische patiënten die dakloos dreigen te raken.
Morgen debatteert de Tweede Kamer over maatschappelijke opvang.