De Noorse sterverslaggeefster Åsne Seierstad, bekend door haar werk in conflictgebieden als Rusland, China, Tsjetsjenië en Irak, heeft zich verdiept in Anders Breivik. Hoe werd hij wie hij is en wie waren zijn slachtoffers?
Seierstad reconstrueert gedetailleerd zijn leven en dat van vier van zijn slachtoffers die werden gedood in Oslo en op het eiland Utøya in de zomer van 2011.
Vriendengroep
Seierstad zat tien weken in de rechtszaal. Ze zou oorspronkelijk een artikel over het proces Breivik schrijven voor het Amerikaanse tijdschrift Newsweek. Het werd uiteindelijk een boek. De titel 'Een van ons' slaat op de dader, maar ook op elk van zijn slachtoffers.
Breivik had een jeugd zoals bijna elke andere Noorse jongen.
Seierstad portretteert de Noorse vriendengroep Simon, Viljar en Anders uit de Noord-Noorse provincie Troms en ook Bano Rashid, een Iraaks-Koerdische vluchtelinge. Ze beschrijft het leven van deze vier slachtoffers vanaf hun vroege jeugd, soms zelfs vanaf het moment dat hun ouders elkaar ontmoeten.
Seierstad: “Het moeilijkste aan het beschrijven van de moorden was dat ik mijn hoofdpersonen had leren kennen. Terwijl ik wist dat ik ze uiteindelijk in het boek zou doden.” Tijdens haar uitvoerige research sprak Seierstad ook met de moeder van Breivik, met wie de rechts-extremist een complexe relatie had.
- AFP
Anders Breivik op jonge leeftijd - AFP
Politie arrivieert op Utøya waar mensen nog schuilen voor de schietende Breivik - EPA
De aanslag in Oslo - EPA
De vader van Breivik vertelt zijn verhaal - AFP
Anders Breivik in de rechtszaal
Aanslagen
Minutieus staan in het boek de aanslagen beschreven. Breivik ging te werk met de precisie van een hartchirurg. Als hij eenmaal op het eiland Utoya aankomt, waar de jongerenafdeling van de regerende Arbeiderspartij een bijeenkomst houdt, kruipt Seierstad volledig in de rol van de dader.
"Hij was bij zijn volle verstand, hij wist precies wat hij deed. Hij had een keus, hij had geen last van een psychose. Iedereen kan wel roepen dat hij geschift was, en 'Het Kwaad' in persoon, maar hij is volledig toerekeningsvatbaar verklaard."
"De enige analyse waar alle artsen het over eens waren, is dat hij een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Maar daarmee ben je nog niet gek, hoe geruststellend die verklaring ook zou zijn" zegt de schrijfster.
De gelijkenissen met Syriëgangers zijn opvallend.
Terugkijkend op zijn motieven trekt Seierstad een vergelijking met de West-Europese Syriëgangers. “Er zijn veel overeenkomsten. Het is vreemd: in het geval van Breivik hebben we de neiging om te gaan psychologiseren: hoe kwam hij tot zijn daad? Bij de jonge moslims die naar Syrië en Irak gaan doen we dat niet, dan vinden we hun geloof of hun aandrang tot terrorisme kennelijk afdoende verklaring."
"Maar dat klopt niet. Jonge moslims in Noorwegen zijn vaak slecht geïntegreerd, ze doen het matig op school, hebben een moeizame relatie met hun ouders, en willen dolgraag ergens bij horen. Precies hetzelfde zagen we bij Breivik. Die werd overal afgewezen en verzon uiteindelijk een soort eigen rechts-extremistische leger, een broederschap."
"Naar zo’n broederschap zijn de Syriëgangers ook op zoek. De gelijkenissen zijn opvallend. Breivik had zelfs plannen om de voormalige premier van Noorwegen, Gro Harlem Brundlandt, te onthoofden."
Goed doel
Seierstad doneert de opbrengst van haar boek aan een door haar opgerichte stichting. Nabestaanden en overlevenden mogen bepalen naar welke goede doelen het geld gaat.