De kloof tussen de elite en de rest van de bevolking is de afgelopen jaren groter geworden. Dat vindt zo'n veertig procent van de Nederlanders. Dat blijkt uit een groot onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) naar de sociale staat van Nederland.
Vandaag kwam het rapport 'Verschil in Nederland' uit. Het SCP ondervroeg daarvoor 3000 Nederlanders verdeeld over de inkomensgroepen in het land. Vooral de politiek-bestuurlijke elite ligt volgens het rapport onder vuur. Die staat op afstand, raakt regelmatig in opspraak en heeft volgens grote delen van de bevolking vooral oog voor haar eigen belangen.
Vooral laag opgeleide burgers vertrouwen de zogenoemde 'powerelite' (hoogopgeleide, oudere, autochtone mannen) van Nederland niet meer. De kloof vertaalt zich ook in de politieke voorkeur van de burgers.
'Te hoge verwachtingen'
"Uit het rapport blijkt dat de mensen die weinig vertrouwen hebben in de politiek, de mensen zijn met de hoogste verwachtingen", zegt D66-leider Alexander Pechtold. "Politici zijn niet duidelijk over welke zaken ze wel en niet gaan. Er worden beloftes gedaan die niet waargemaakt kunnen worden."
De discussies in de politiek gaan volgens Pechtold te veel over onrealistische zaken. "Daardoor krijgen kiezers te hoge verwachtingen en worden ze vervolgens teleurgesteld. Dan haken ze af." Om de kiezer weer terug te winnen, worden politici steeds populistischer, zegt Pechtold. "Maar dan bereik je opnieuw dat effect: kiezers raken teleurgesteld. Die cirkel moet worden doorbroken."
De elite heeft zichzelf op afstand geplaatst en heeft geen idee meer wat er leeft.
SP-voorman Emilie Roemer vindt dat de burger op afstand is geplaatst door de politiek. "Daardoor hebben ze veel minder invloed op hun eigen omgeving. Denk bijvoorbeeld aan enorme woningcorporaties of gemeentes die worden samengevoegd. Het gaat om het vermarkten van de publieke sector."
De politiek, ook D66, maakt zich daar schuldig aan, vindt Roemer. "De elite heeft zichzelf op afstand geplaatst en heeft geen idee meer wat er leeft. De elite keert zich af van van de samenleving door meer marktwerking en minder inspraak voor mensen."
'Politici moeten keuzes maken'
Hoe kan deze kloof dan gedicht worden? Volgens Pechtold moeten politici weer duidelijk zijn tegenover de bevolking. "Ze moeten keuzes maken. Als ik op straat iemand tegenkom die zegt: ik ben tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. Dan zeg ik: dan moet u niet op mij stemmen."
Roemer ziet een oplossing in meer zeggenschap en invloed voor mensen. "Dat kan je bijvoorbeeld bereiken door geen schaalvergroting bij gemeenten uit te voeren. Mensen hebben geen grip meer op de lokale politiek als 45 dorpskernen worden samengevoegd."