Nog maar anderhalve maand en dan treedt de Participatiewet in werking. Toch leven er nog veel zorgen over de wet. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is bang voor een "nieuwe tweedeling, waarbij de 'gewone' bijstandsgerechtigde het maar moet uitzoeken".
Arbeidsgehandicapten die niet meer via de sociale werkplaats gaan werken, maar bij een gewone werkgever. Dat is vanaf volgend jaar de bedoeling. Om een stok achter de deur te hebben, wil staatssecretaris Jetta Klijnsma de quotumwet instellen. Die stelt dat er in 2026 125.000 banen moeten zijn voor arbeidsgehandicapten. Als dat quotum niet wordt gehaald, krijgen werkgevers die geen arbeidsgehandicapten in dienst hebben een boete van 5000 euro.
Buiten de boot
Alleen arbeidsgehandicapten die zelfstandig tussen de 30 procent en 100 procent van het minimumloon kunnen verdienen vallen straks onder het quotum. Dat betekent volgens Roos Hoelen van de Oogvereniging dat bijna alle arbeidsgehandicapten met een opleidingsniveau hoger dan MBO2, niet onder het quotum vallen. Toch is het voor hen wel degelijk lastiger om een normale baan te vinden dan mensen die niet arbeidsgehandicapt zijn. "Werkgevers nemen deze mensen niet meer aan omdat ze aan het quotum moeten voldoen. Daardoor valt bijvoorbeeld driekwart van de mensen met een visuele beperking buiten de boot."
Verdringing
Ook mensen in de bijstand lopen het risico tweede keus te worden als een werkgever een arbeidsgehandicapte in dienst moet nemen om aan het quotum te voldoen. De Raad van State maakt zich zorgen: "De quotumwet zorgt voor verdringing van andere kwetsbare groepen, zoals ouderen, jongeren en arbeidsgehandicapten die niet onder de criteria van het quotum vallen."
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) deelt die zorgen. In een schriftelijke reactie schrijft de VNG verdringing als het grootste risico van de Participatiewet te zien. "We krijgen nu al signalen dat werkgevers zich wel willen inzetten om kansen te scheppen voor mensen met een arbeidsbeperking, maar dat er dan spijkerharde garantie moet zijn dat de werknemer meetelt voor de baanafspraak en het quotum."
De opdracht waar wij voor staan en de problematiek die we moeten oplossen, daar hebben we echt meer steun bij nodig.
Zorgen in krimpgebieden
De uitvoering van de Participatiewet zorgt ook in krimpregio's voor kopzorgen. In Noordoost-Groningen, Enschede en Limburg wonen relatief veel arbeidsgehandicapten, maar de werkgelegenheid is er beduidend lager dan in andere gebieden. Een arbeidsplaats vinden voor arbeidsgehandicapten in die regio's wordt dus een lastige opgave. Als het niet lukt, belanden de arbeidsgehandicapten in de bijstand. Patrick Welman, wethouder van Enschede, vindt dat gemeenten tot nu toe te weinig steun hebben gekregen. "De opdracht waar wij voor staan en de problematiek die we moeten oplossen, daar hebben we echt meer steun bij nodig."
Bij de verdeling van het budget voor de gemeenten is wel rekening gehouden met regionale verschillen, maar pas na twee jaar zal gecontroleerd worden of de verdeling klopte. Volgens de VNG kan dat voor bepaalde regio's betekenen dat in de eerste twee jaar toch enorme verliezen geleden worden.
Doelgroep uitbreiden
Begin december debatteert de Tweede Kamer over het quotum voor het aannemen van arbeidsgehandicapten. VVD en D66 willen dat de doelgroep van het quotum wordt uitgebreid. Dat is ook de wens van VNO/NCW. Aart van der Gaag van de werkgeversorganisatie zegt: "Het kan en mag niet zo zijn dat straks de ene mens met een handicap wordt ingewisseld voor de andere, omdat je dan toevallig aan het plaatje voldoet. Ik hoop dat de Tweede Kamer daar nog iets aan gaat doen."