De Nederlandse overheid moet iedereen in het land onderdak, kleding en voedsel bieden. Ook afgewezen asielzoekers en illegalen die weigeren terug te gaan naar het land waar ze vandaan komen. Dat zegt de Raad van Europa, in het definitieve oordeel van het Comité voor Sociale Rechten.
Ieder jaar belanden ongeveer achtduizend vluchtelingen op straat. Sommigen gaan terug naar het land van herkomst, anderen reizen door naar een ander land en er is ook een groep die illegaal in Nederland blijft. Ze zwerven vaak van het ene leegstaande gebouw naar het andere en zijn afhankelijk van de hulp van kerken en maatschappelijke organisaties.
'Extreme hulpeloosheid'
De Conferentie van Europese kerken spande een zaak aan bij de Raad van Europa. De kerken vinden het niet kunnen dat mensen op straat leven en geen voedsel en kleding krijgen. De Raad van Europa is het daar dus mee eens. "Uitsluiting van onderdak moet stoppen, omdat het de betrokken personen in een positie van extreme hulpeloosheid brengt. Dat gaat in tegen hun menselijke waardigheid", staat te lezen in het rapport.
Het is de vraag wat staatssecretaris Fred Teeven nu gaat doen. Voorlopig geeft hij geen gehoor aan de uitspraak. Teeven wil eerst weten wat het Europese Comité van Ministers vindt. De 47 ministers van Buitenlandse Zaken beslissen in januari over de resolutie. De Tweede Kamer heeft er begrip voor dat Teeven afwacht.
Het wachten van staatssecretaris Teeven op het Comité van Ministers is gewoon een politieke truc.
'Tijd winnen'
Nieuwsuur gaat langs bij de Vluchtgarage in Amsterdam. Advocaat Pim Fischer kwam daar de uitspraak vanochtend uitleggen aan de vluchtelingen die daar verblijven. Hij vindt het belachelijk dat de regering wacht op het advies van het Europese Comité van Ministers. Het is puur "tijd winnen" in zijn ogen.
"Dat comité gaat niet over uitspraken, beslist niets en kan dit ook niet terugdraaien. Bovendien hebben de ministers zich al een keer uitgelaten over vergelijkbare situaties en hebben toen gezegd dat Nederland in de basisvoorzieningen moet bieden. Het is een politieke truc."
"Wij zijn mensen"
Yusuf Suali vluchtte vijf jaar geleden weg uit Somalië. Hij zwierf maanden op straat. Sinds december 2012 verblijft hij in de Vluchtgarage. Hij slaapt met zeventien mensen op een kamer. De Somalische vluchtelingen vormen samen een groepje. "Zo kunnen we het eten uit ons thuisland koken en met elkaar praten", zegt Suali.
Hij is blij met de heldere uitspraak van de Raad van Europa, maar hij vraagt zich af of staatssecretaris Teeven ermee gaat instemmen. Hij hoopt dat Teeven inziet dat ook vluchtelingen mensen zijn. "Vergeet even al dat asielgedoe. Het leven op straat is zwaar, daar lijden we. We hebben onderdak nodig."
Reputatieschade
Het kabinet is verdeeld over de kwestie. De PvdA wil een ruimhartiger beleid, VVD-staatssecretaris Teeven is bang voor een aanzuigende werking als de overheid bed, bad en brood verzorgt en dat illegalen Nederland dan nooit meer willen verlaten. De staatssecretaris zei eerder dat het oordeel van het comité niet bindend is. Formeel heeft hij daar gelijk in.
De secretaris-generaal van de Raad van Europa Thorbjørn Jagland zei vorige maand in Nieuwsuur dat landen wel degelijk verplicht zijn zich te houden aan uitspraken van de Raad en dat een land wat dat niet doet ernstige reputatieschade kan oplopen.