Kerncentrale Zaporizja beschoten en ingenomen na nacht van gevechten

Russische troepen hebben na een nacht van gevechten de Oekraïense kerncentrale Zaporizja ingenomen. Eén van de zes reactorgebouwen zou zijn beschadigd en ook brak brand uit in een trainingscomplex. Twee andere reactoren zijn uit voorzorg losgekoppeld.

De beschadigde reactor wordt op dit moment gerenoveerd en wordt daarom niet gebruikt, maar er is wel radioactief materiaal aanwezig. De veiligheid is gegarandeerd, zegt de gouverneur van de regio Zaporizja. Er zijn geen verhoogde stralingsniveaus gemeten.

De nucleaire inspectie van het land laat weten dat personeel de kerncentrales in de gaten blijft houden. Volgens de burgemeester van Enerhodar zijn er gewonden gevallen, maar het is onbekend hoeveel.

Urenlang kon de brandweer het vuur in het trainingscomplex niet blussen, omdat de beschietingen door bleven gaan. Pas rond 05.20 uur plaatselijke tijd stopten de beschietingen en konden veertig brandweermannen starten met blussen. Een uur later was het vuur geblust.

Bekijk hier beelden van beschietingen bij de kerncentrale:

Zelensky kwam vannacht met een videoboodschap waarin hij Rusland beschuldigde van "nucleaire terreur". Hij riep Europa op "wakker te worden". "Geen enkel ander land heeft ooit een kerncentrale beschoten", zei de Oekraïense president. "Dit is de eerste keer in onze geschiedenis, de eerste keer voor de mensheid."

Hij vraagt Europa "wakker te worden":

Zelensky heeft contact gehad met regeringsleiders van de VS, het VK, Duitsland en Polen. De Britse premier Boris Johnson sprak van een "enorm verontrustende situatie" die de veiligheid van Europa in gevaar brengt. Hij wil dat de Veiligheidsraad van de VN vandaag nog bijeenkomt.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) zei in contact te staan met de Oekraïense regering en de situatie nauwlettend in de gaten te houden. Het IAEA waarschuwt voor groot gevaar als een van de reactoren wordt geraakt.

Zaporizja is de grootste kerncentrale van Europa en zeer belangrijk voor de elektriciteitsproductie van Oekraïne. 20 procent van alle elektriciteit in Oekraïne wordt opgewekt in Zaporizja. Dat maakt de kerncentrale ook een belangrijk strategisch doel voor Rusland.

De kerncentrale ligt hemelsbreed op zo'n 50 kilometer van de stad Zaporizja, met zo'n 730.000 inwoners de zesde stad van het land. De regio is het oude industriële hart van het land, met steden als Kyvy Rih (620.000 inwoners) en Dnipro (1 miljoen inwoners). Zaporizja en Dnipro zijn strategisch belangrijke steden, vanwege de bruggen over de brede Dnjepr-rivier.

Woensdag blokkeerden Oekraïense burgers nog de toegangsweg naar het dorpje dat bij de centrale ligt:

Het aanvallen van en kerncentrale wordt over het algemeen wel beschouwd als strijdig met het internationale en het humanitaire oorlogsrecht, zegt hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga van de Universiteit Leiden. Hij begrijpt dat Rusland probeert de elektriciteit af te sluiten van steden en van militaire installaties, "maar dat een kerncentrale wordt aangevallen, is bijzonder".

"Rusland is bezig met een manier van oorlog voeren die volledig haaks staat op ons concept van oorlog: namelijk de volledige onderwerping van het Oekraïense volk. De overwinning wordt niet per se behaald door een militaire overwinning op de strijdkrachten, maar ook door het terroriseren van de bevolking. Het gaat ook om het verhogen van het leed, het afsluiten van de sanitaire voorzieningen, medische hulp en het aanvallen van scholen, om zo uiteindelijk het volk te demoraliseren en te overtuigen dat weerstand volstrekt geen zin heeft."