Arme landen willen geld zien, discussie overschaduwt klimaattop
De onderhandelingen op de VN-klimaatconferentie in Glasgow worden overschaduwd door ingewikkelde discussies over geld. Dat rijke landen hun eerdere financiële beloftes niet zijn nagekomen, steekt het armere deel van de wereld. Als hier geen oplossing voor komt, zal de klimaattop "onmogelijk een succes" kunnen worden, zeggen vertegenwoordigers van sommige landen.
"Klimaatconferenties laten een geschiedenis zien van gebroken beloften en niet nagekomen afspraken door rijke landen", zegt bijvoorbeeld onderzoeker Diego Pacheco Balanza uit Bolivia.
Vooral het niet halen van een twaalf jaar oude belofte om vanaf 2020 ieder jaar 100 miljard dollar beschikbaar te stellen aan arme landen frustreert. Met dat geld kunnen kwetsbare landen worden geholpen om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan. Eerder dit jaar bleek uit een inventarisatie door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling dat er (op basis van de beloftes tot en met 2019) een kleine 80 miljard dollar bij elkaar is gebracht.
Vóór Glasgow was al duidelijk dat het resterende bedrag ook nu niet op tafel komt. Wel zegden verschillende landen extra geld toe. Zo kondigde de Europese Commissie gisteren aan 100 miljoen euro (115 miljoen dollar) extra bij te dragen aan een adaptatiefonds. "We moeten allemaal aan de slag, en wel nu meteen", zei Eurocommissaris Timmermans. Degenen die het geld nodig hebben, moeten ook weten waar ze aan toe zijn, voegde hij eraan toe.
Voorwaarden
Dat eerdere toezeggingen over geld niet zijn gehaald, ondermijnt het onderhandelingsproces, zegt de Nederlander Pieter Pauw, specialist op het gebied van klimaatfinanciering van de School of Finance and Management in Frankfurt. Het heeft volgens hem ook gevolgen voor de onderhandelingen over het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen.
"De meerderheid van de klimaatdoelen waar ontwikkelingslanden zich toe hebben verplicht, is gekoppeld aan voorwaarden: we gaan onze uitstoot wel reduceren, maar dan willen we eerst financiering", zegt Pauw. "Je zou kunnen zeggen dat dat vuil spel is, maar vanuit het perspectief van arme landen is het wel begrijpelijk." Want zij zijn het minst verantwoordelijk voor de uitstoot die klimaatverandering veroorzaakt, maar ze worden er het hardst door getroffen.
De afspraak over klimaatfinanciering geldt voor de jaren 2020 tot 2025. In Glasgow zijn gesprekken begonnen over de periode daarna. Arme landen eisen een veel hoger bedrag én dat het geld voor een groter deel uit giften bestaat. Want op dit moment gaat het vooral om leningen en private investeringen.
Loss and damage andere hete aardappel
En dan is er nog een ander heikel punt, waarbij vrijwel elke deelnemer aan de top moeilijk gaat kijken: loss and damage. Ook wel genoemd: de olifant in de kamer. Al jarenlang proberen ontwikkelingslanden compensatie te krijgen voor klimaatschade, tot nu toe tevergeefs. Omdat onduidelijk is hoeveel geld hiermee gemoeid is, nu en in de toekomst, zijn rijke landen altijd zeer terughoudend geweest; te bang om hiermee een blanco cheque af te geven.
Toch lijkt het onderwerp in Glasgow voor het eerst prominenter op de agenda te staan. "Veel speeches van arme landen gingen over geld en loss and damage", zegt Bertram Zagema van Oxfam Novib. "Het was vorig jaar dan ook het jaar van de waarheid om te kijken of rijke landen hun belofte zijn nagekomen. Nu blijkt dat de belofte niet is waargemaakt, hebben de arme landen ook echt recht van spreken."
Zagema snapt goed dat arme landen klimaatschade opeisen. "Ze lijden ook daadwerkelijk veel schade. Als stormen in kracht toenemen, of als je door droogte niet kunt oogsten, zijn de verliezen ook heel groot." Je zag bij de overstromingen in Duitsland, België en Limburg hoe groot schade door weersextremen kan zijn, zegt hij.
"Bij die overstromingen werd vastgesteld dat er een link met klimaatverandering was. De Duitse overheid trok er vrij snel 30 miljard euro voor uit. Dat is eigenlijk een schoolvoorbeeld van hoe je met loss and damage om zou willen gaan."
