Subsidies Oekraïne-referendum, van radiospotjes tot stroopwafels
110 verschillende mensen en organisaties hebben geld gekregen om campagne te voeren in aanloop naar het referendum op 6 april. Dat laat de referendumcommissie weten op haar website. Het is sinds vandaag niet meer mogelijk om subsidie aan te vragen, aangezien de deadline is verstreken.
Tot 2 maart konden particulieren en organisaties geld aanvragen om campagne te voeren voor of tegen het associatieverdrag met Oekraïne. Ook was er geld beschikbaar voor mensen die een neutrale campagne willen voeren, met bijvoorbeeld als doel de opkomst bij het referendum te stimuleren. Rechtspersonen konden maximaal 50.000 euro aanvragen, particulieren maximaal 5.000 euro.
Effectiviteit
Voorbeelden van gesponsorde activiteiten zijn radiospotjes, speciale websites, verspreiding van fietszadelhoesjes, het bedrukken van wc-rollen en het organiseren debatbijeenkomsten.
"Door het geld te verdelen over zeker 110 aanvragers, ontstaat een diffuus campagnebeeld", zegt Erik van Bruggen van campagnebureau BKB. "Over het algemeen werkt het beter om één sterke voor- en één sterke tegencampagne te voeren. Campagnes worden effectiever naarmate je een meer geconcentreerde boodschap hebt. Maar in dit geval zijn de kampen onderling nogal verdeeld over het waarom van hun voor- of tegencampagne, dus kom je bijna niet onder de versnippering uit."
Volgens referendumcommissie-voorzitter Medy van der Laan zijn de subsidies "keurig verdeeld" over de categorieën voor, tegen en neutraal. "Dus als het goed is vindt er een evenwichtig debat plaats."
Veel bv's
Onder de organisaties die subsidie hebben gekregen zijn vier politieke partijen. D66 en GroenLinks gaan onder meer flyeren voor een voor-stem. De jongerenafdeling van de PvdA richt zich op een 'zichtbaarheidscampagne op stations', ook met als doel mensen voor te laten stemmen. De Partij voor de Dieren is tegen en gaat dat laten weten met een postercampagne en een internetfilm.
Opvallend is het hoge aantal bv's waar tienduizenden euro's subsidiegeld naartoe gaan. Zo heeft Val di Cecina BV 45.250 euro gekregen voor een neutrale campagne door middel van 'online advertising op Facebook, Twitter en Instagram'. Eigenaar Anne Paul Houwen, actief in de filmindustrie, heeft vooralsnog niet gereageerd op vragen van de NOS over zijn motivatie. Hoewel nergens op de site duidelijk vermeld, zit Val di Cecina achter de site www.stemwijzerreferendum.nl. Over de verwarrende werking van die stemwijzer stelde PvdA-Kamerlid Marit Maij vorige week Kamervragen.
Ruben Marsman van Raspoetin BV kreeg een halve ton om wc-rollen te laten bedrukken met argumenten tegen het verdrag. Eveneens met een halve ton op zak, mag Ivo van Wensen van Mijn Party Service BV de straat op om mensen met een flyer en een warme stroopwafel te overtuigen van een voor-stem.
Draagvlak
Van Bruggen noemt het "merkwaardig", dat bv's aanvragen hebben kunnen doen. "Daardoor krijg je schimmige toekenningen aan bedrijfjes waarvan hun link met het referendum niet duidelijk is, zoals bij de wc-rollen." Ook verbaast het hem dat particulieren geld hebben kunnen aanvragen: "Aangezien het subsidiegeld bedoeld is voor het aanwakkeren van het maatschappelijke debat, zou je verwachten dat aanvragers moeten kunnen aantonen dat er een breder draagvlak is dan één bv of één particulier. Dat kan bijvoorbeeld worden aangetoond met een verzameling handtekeningen."
De namen van particuliere aanvragers zijn niet bekendgemaakt door de referendumcommissie. GeenPeil, de organisatie die het referendum wist af te dwingen, heeft particulieren gestimuleerd individuele aanvragen in te dienen en geholpen bij de procedure. GeenPeil en weblog GeenStijl trokken hun subsidieaanvragen als organisaties in, omdat ze kritiek hadden op de gang van zaken bij de referendumcommissie.
Aanvragers moeten over het verloop van hun campagne verantwoording afleggen aan de referendumcommissie. "Als uit de verantwoording blijkt dat iemand geld had aangevraagd voor neutraal, maar uiteindelijk volledig tegen campagne heeft gevoerd, kunnen we het geld terugvorderen en zullen we dat ook doen", aldus Van der Laan.
120 aanvragen buiten de boot
De referendumcommissie had twee miljoen euro te besteden om activiteiten te financieren, "die het maatschappelijk debat over het onderwerp van het referendum op 6 april stimuleren". Die twee miljoen euro is bijna op. Een enkele aanvraag is nog in behandeling. In totaal werd er voor meer dan vijf miljoen euro subsidiegeld aangevraagd. 120 aanvragen zijn niet toegekend doordat het budget al op was. Aanvragen zijn behandeld op volgorde van binnenkomst.